Factcheck: nee, de EU-begroting bedraagt geen 332,02 miljard euro

In het Europa-programma van Vlaams Belang staat dat de EU-begroting voor 2024 een slordige 332,02 miljard euro bedraagt. Met dit cijfer willen ze de ‘budgettaire ontsporing’ van de EU aankaarten. Maar dit cijfer toont niet de officiële EU-begroting voor dit jaar, die een pak lager ligt. Integendeel, het is de som van 2 begrotingen die niet zomaar opgeteld mogen worden. Dat blijkt uit onderzoek in het kader van de Factcheckmarathon van de Lage Landen.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Hoe groot is de Europese spaarpot?’, vraagt Vlaams Belang zich af in een brochure met het Europese verkiezingsprogramma van de partij. In die brochure zet de partij haar visie uiteen over verschillende deelaspecten van de EU. Zo behandelt de partij het EU-migratiepact en de Green Deal, maar ook de kostprijs van de EU, de begroting en de bureaucratie.

De partij deelde de brochure uit tijdens een persconferentie eind april waarop hun Europees programma werd voorgesteld, aan de aanwezige journalisten. De persconferentie was ook via livestream te volgen.

Het antwoord volgt meteen. ‘De EU-begroting voor 2024 bedraagt in totaal een slordige 332,02 miljard euro’, staat er. Als bron zien we een voetnoot die verwijst naar een webpagina van de Europese Unie over de Europese begroting. Daar staan 2 bedragen.

‘Op 11 november 2023 hebben de Raad en het Europees Parlement een akkoord bereikt over de jaarlijkse begroting van de EU voor 2024’, staat te lezen op de website. ‘Het totaal aan vastleggingen bedraagt € 189,39 miljard. De totale betalingen bedragen € 142,63 miljard.’

Als we beide bedragen optellen, komen we tot de exacte slotsom die Vlaams Belang in de brochure vermeldt: 332,02 miljard euro. Maar: dit zijn geen bedragen die bij elkaar opgeteld mogen worden. 

Verschillende begrotingen

Het probleem zit in het verschil tussen de ‘vastleggingen’ en de ‘betalingen’.

‘Vastleggingen zijn bedragen voor projecten waar financiering aan wordt toegekend. Een voorbeeld kan de bouw van een brug zijn. Vastleggingen kunnen dus zowel in het jaar van begroting of op een later moment uitgegeven worden’, zegt Europa-expert en VRT NWS-journalist Rob Heirbaut. 

‘Daarnaast is er ook de begroting van ‘betalingen”, aldus Heirbaut. ‘Dit zijn uitgaven waarvan verwacht wordt dat ze in het begrotingsjaar zelf zullen plaatsvinden. Ze gebeuren op basis van eerder gedane vastleggingen. Een vastlegging in het jaar 2020 kan tot een betaling leiden in 2021. Maar het gaat om dezelfde uitgave. Ze bij elkaar optellen, heeft dus geen zin.’

Vastleggingen of betalingen

‘De vastleggingen in 2024 zijn 189,39 miljard euro’, zegt professor openbare financiën Herman Matthijs (UGent/VUB). ‘Die moeten ooit betaald worden, maar in 2024 kan er maar 142,63 miljard van betaald worden, dat zijn de betalingen. De EU-begroting moet volgens de verdragen immers in evenwicht zijn. Als we kijken naar de goedgekeurde EU-begroting voor 2024, dan kijken we naar de betalingen.’

Professor Europese politiek Hendrik Vos (UGent) legt het als volgt uit. ‘Hier zien we dat beide cijfers opgeteld worden en dat beweerd wordt dat dit de EU-uitgaven zijn’, aldus Vos. ‘Dat kan echter helemaal niet. Dat is hetzelfde als zeggen: ik ga naar de winkel en heb er 50 euro voor klaargelegd, maar uiteindelijk geef ik slechts 45 euro uit, om nadien het nieuws te verspreiden dat je 95 euro hebt uitgegeven. Dat klopt helemaal niet.’

Vlaams Belang reageert

‘Vastleggingen en betalingen mag je inderdaad niet optellen’, reageert Lode Vereeck van de studiedienst van Vlaams Belang. ‘Ik heb de brochure zelf niet geschreven. Die voetnoot is niet 100 procent correct als men ermee zou willen suggereren dat die bedragen werden opgeteld.’

‘Maar ik heb de berekening zelf ook ooit gemaakt – zij het op een andere manier – en ik kom op ongeveer hetzelfde getal uit. Waarschijnlijk heeft men nadien geprobeerd om dat te reconstrueren. Ik denk dat men dat geïnterpreteerd heeft als de som van die 2, wat voor alle duidelijkheid niet klopt.’

Vereeck zegt echter dat hij hetzelfde getal bekomt met een andere berekening. Hoe ziet die berekening er dan uit?

Maar hoe legitiem is die berekening? Geeft dit getal weer hoeveel de EU in 2024 uitgeeft?

Volgens Herman Matthijs betreft het hier een erg wiskundige benadering, en geen administratief-juridische. ‘De unie geeft immers niet elk jaar hetzelfde uit.’

‘Dat het bedrag voor het coronaherstelfonds wordt meegerekend, daarover kan gediscussieerd worden, want het moet immers toch betaald worden. Andere dingen zijn minder correct. De leningen van het coronaherstelfonds moeten vanaf het einde van deze begrotingscyclus terugbetaald worden, maar er is tijd tot 2058. De uitgaven over slechts 7 jaren verdelen, is dus niet juist en vertekent het budget.’

Marajke Slomka, een van de woordvoerders van de Europese Commissie, bevestigt ook aan VRT NWS dat de terugbetalingen van het budget dat de EU leende voor het coronaherstelfonds, mogen duren tot in 2058. 

Volgens professor Europese politiek Steven Van Hecke (KU Leuven) is het sowieso moeilijk om de begroting van het meerjarig financieel kader samen te voegen met het coronaherstelfonds omdat dat laatste deels bestaat uit leningen – die de lidstaten terug zullen moeten betalen – en deels uit subsidies voor de lidstaten.

‘Ook vermenigvuldigen met een inflatiecijfer is discutabel: welk cijfer neem je, ga je bijvoorbeeld voor het Europese gemiddelde of niet? Delen door 7 gaat overigens al zeker niet, want het geld wordt nooit evenredig geschat of betaald. Voor elk jaar zijn er aparte bedragen.’

Hoeveel bedraagt de EU-begroting dan wel?

‘Als we kijken naar de goedgekeurde EU-begroting, kijken we enkel naar de betalingen’, zegt Herman Matthijs. Voor de begroting van 2024 werd dat getal vastgelegd op 142,6 miljard euro.

In 2021-2027 bedraagt het gemiddeld jaarlijks maximum aan uitgaven 173 miljard euro, of iets meer dan 1 procent van de waarde van de economie van de EU in 1 jaar.

Het budget van de EU is overigens veel kleiner dan dat van vele lidstaten. Ter vergelijking: in 2023 spendeerden de verschillende overheden in ons land samen zo’n 307 miljard euro (zonder de rentelasten), of zo’n 53 procent van het bruto binnenlands product (bbp). 

Ellen Debackere (VRT)