Factcheck: nee, chemotherapie vergroot kans op herval bij borstkanker niet

‘Chemotherapie vergroot risico op terugkeer (borst)kanker’, zo lazen we op de website ABC Gezondheid. Experts verwijzen naar grootschalige klinische studies waaruit juist blijkt dat chemotherapie de overlevingskansen bij borstkanker significant kan vergroten en de kans op herval verkleinen. We beoordelen de stelling als onwaar.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op de website ABC Gezondheid lazen we het artikel: ’Chemotherapie vergroot risico op terugkeer (borst)kanker’. Er wordt verwezen naar een studie waaruit zou blijken dat chemotherapie ‘rechtstreeks het risico op heroptreden van kanker in de hand (zou) werken, vooral bij chemo vóór operatief ingrijpen’.

In de bronnenlijst staan een Amerikaanse studie uit 2017, een Koreaanse uit 2020 en een Chinese uit 2023. Het eerste en het laatste onderzoek werden verricht met muizen en cellijnen, voor het tweede werden tumorstalen van 146 borstkankerpatiënten gebruikt.

Volgens professor oncologie Hans Wildiers (UZ Leuven) is de conclusie die in ABC Gezondheid wordt getrokken volstrekt onterecht. ‘De kop boven dit artikel zou moeten zijn: “Chemotherapie redt en verlengt mensenlevens”.

‘Op zich is er met deze onderzoeken niets verkeerd, maar het gaat om heel beperkte studies, vooral met muizen en cellijnen bovendien. Daarin worden conceptuele bevindingen voorgesteld, in een preklinisch model: op basis daarvan zo’n uitspraak doen, in een publicatie die gelezen wordt door leken en mogelijk patiënten, is eigenlijk schandalig.

‘Want uit een overvloed aan klinische studies blijkt dat chemotherapie levens redt en verlengt. In het artikel wordt ook gesuggereerd dat chemo vóór een operatie nadelig zou kunnen zijn, maar uit grote studies weten we dat chemotherapie voor en na een operatie identieke winst oplevert.

‘Meer nog: door bij borstkanker eerst chemotherapie toe te dienen, kunnen we vaker borstsparend werken en de behandeling bijsturen in functie van de respons op de eerste chemo. Bij een zogenaamde “lokale borstkanker”, die nog niet uitgezaaid is, kunnen er toch al minuscule tumorcellen rondzweven in het lichaam. Die kunnen ertoe leiden dat er na verloop van tijd toch uitzaaiingen ontstaan.

‘Door preventief chemotherapie toe te dienen, voor of na de operatie, kunnen we zulke uitzaaiingen in heel wat gevallen vermijden. Er is helaas een kleine groep mensen waarbij dit niet werkt. Maar er is totaal geen evidentie dat het de chemotherapie is die daarvoor zorgt. Sommige tumoren zijn nu eenmaal erg agressief.’

Daar is Laure-Anne Teuwen, oncoloog in het UZA, het mee eens. ‘Het is uiterst voorbarig om op basis van deze drie studies zulke conclusies te trekken. Slechts een van de studies gebruikte patiëntenstalen die werden genomen voor chemotherapie, na een eerste cyclus therapie en voor de operatie.

‘De onderzoekers zagen vooral positieve effecten van chemotherapie, met meer actieve immuuncellen die de tumor aanvallen. Als er tumorcellen achterbleven na de behandeling, bleken de immuuncellen op dat moment minder actief te zijn.

‘Maar dit is eerder een intrinsieke eigenschap van de kankercellen die tot uiting komt na de chemotherapie, in plaats van het gevolg van die chemotherapie. Ik wil ook nog eens benadrukken dat we uit langdurige klinische studies bij duizenden patiënten weten dat chemotherapie, voor of na een operatie, de overlevingskansen bij borstkanker vergroot en de kans op hervallen vermindert.’