Factcheck: Nee, Bruno De Wever noemde zijn broer géén ‘erfgenaam van het VNV’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media circuleert een vermeende uitspraak van historicus Bruno De Wever over zijn broer, N-VA-voorzitter Bart De Wever. Bruno zou hem ‘een echte erfgenaam van het VNV’ hebben genoemd. Het VNV, of voluit Vlaams Nationaal Verbond, was een politieke partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met het Duitse naziregime. De uitspraak blijkt verzonnen.

De Facebookpagina ‘Stop Racisme En Fascisme’ plaatst op 17 augustus een foto online van historicus Bruno De Wever. Daaronder staat volgende quote die aan hem wordt toegeschreven: ‘Ik groeide op in een extreemrechts anti-Belgisch milieu, maar op een gegeven moment had ik er genoeg pap van gegeten. Ik ging er tegenin, maar Bart is nog een echte erfgenaam van het VNV’. De post wordt 97 keer gedeeld en bereikt 23.500 mensen.

Lees verder onder de afbeelding

We laden de quote met foto op bij Google Afbeeldingen. Zo blijkt dat de quote op 15 augustus al op Twitter verscheen. We nemen contact op met de persoon die de afbeelding recent online plaatste. Hij denkt dat hij de afbeelding van de Facebookpagina ‘Stop N-VA’ kopieerde. Dat blijkt te kloppen, de quote kwam voor het eerst online op die pagina in 2016.

Bruno De Wever is historicus aan de UGent en is gespecialiseerd in de Vlaamse Beweging. In die hoedanigheid verschenen al veel interviews met hem. Meestal wordt in die stukken ook de link gelegd met zijn broer Bart, de Antwerpse burgemeester en partijvoorzitter van de N-VA. Mocht de historicus een dergelijke opvallende uitspraak hebben gedaan over de politicus, dan zou die uitspraak waarschijnlijk in de pers zijn opgepikt.

We duiken in krantenarchieven op zoek naar de quote of vergelijkbare uitspraken. Eerst nemen we de zin van de quote over zijn jeugd onder de loep, daarna de zin over Bart De Wevers link met het Vlaams Nationaal Verbond (VNV).

Extreemrechtse jeugdbewegingen

‘Ik groeide op in een extreemrechts anti-Belgisch milieu, maar op een gegeven moment had ik er genoeg pap van gegeten.’ Heeft Bruno De Wever dat ooit gezegd of geschreven?

In een interview met De Morgen in 2019 liet Bruno De Wever het volgende optekenen over zijn jeugd: ‘Mijn vader was niet gewoon Vlaamsgezind, hij was een zeer anti-Belgische, extreemrechtse Vlaams-nationalist. Ik was lid van het AVNJ in Kontich, het Algemeen Vlaamsch Nationaal Jeugdverbond. Dat was een extreemrechtse afsplitsing van het al extreemrechtse Vlaams Nationaal Jeugdverbond (VNJ). Ik ging met Duitse neonazi’s op kamp. Wij kwamen thuis en ontkenden de Holocaust.’

In de zomer van 2006, toen de Vlaams-nationalistische N-VA nog een kartel vormde met het christendemocratische CD&V, gaven de broers een dubbelinterview aan De Standaard. Ook toen kwam hun jeugd ter sprake. Bruno De Wever: ‘Ik was lid van het VNJ. De leiding daarvan stamde uit de jeugdcollaboratie tijdens de oorlog. Ik beleefde daar de extreemrechtse dissidentie van de vroege jaren zeventig, met het AVNJ, geleid door lui die nog bij de Hitlerjugend waren geweest. Ik belandde daar in een neonazimilieu.’

Bart De Wever is geen lid geweest van het AVNJ, maar wel van het VNJ. Bart De Wever: ‘Ik was maar heel even lid van het VNJ, want een jeugdbeweging zei me niets. Voor mij beperkte het zich tot spelletjes.’ Bruno: ‘Maar het VNJ was helemaal geen gewone jeugdbeweging. Het was bijvoorbeeld erg racistisch. Gekleurde kinderen kwamen er per definitie niet in.’

De eerste zin uit de Facebookpost vinden we nergens letterlijk terug, maar verschillende uitspraken van Bruno De Wever leunen er wel tegenaan. We nemen contact op met Bruno De Wever. Per mail antwoordt hij: ‘De eerste zin is een parafrase van wat ik talloze keren heb gezegd en geschreven.’

Grootvader De Wever

We bekijken vervolgens de tweede zin (‘Ik ging er tegenin, maar Bart is nog een echte erfgenaam van het VNV.’) Is ook die zin een parafrase van uitspraken van Bruno De Wever?

We vinden veel uitspraken van hem terug over het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). Logisch, hij schreef over de partij het boek Greep naar de macht, een bewerking van zijn proefschrift uit 1992 over het VNV. Kortom, hij is een academische autoriteit over de partij. En vulgariseert zijn kennis over het onderwerp ook vaak, zoals in deze video op de site Belgium WWII.

1.0BelgiumWWII CegeSomahttps://i.ytimg.com/vi/uvRFvL8N2Qw/hqdefault.jpghttps://www.youtube.com/channel/UCNxJYZL6w0ujYtleC_G4_Qg480360https://www.youtube.com/

Maar in geen enkele uitspraak die we vinden legt Bruno De Wever de link tussen het VNV en zijn broer. Als het gaat over een familiale link met het VNV, dan komt grootvader Leon De Wever wel terug in een paar interviews.

In mei 2015 bestempelde Bart De Wever de collaboratie van de Vlaamse beweging als een ‘gruwelijke fout’. Hij sprak toen ook zelf over het VNV-lidmaatschap van hun grootvader Leon.

Naar aanleiding van die uitspraak gaf Bruno De Wever toen een interview aan Het Laatste Nieuws. Bruno De Wever: ‘Mijn grootvader sloot zich in 1943 aan bij het VNV (het nazistisch gezinde Vlaams Nationalistisch Verbond), toen de meeste mensen het VNV de rug toekeerden. Na de oorlog werd hij enkele maanden opgesloten in het fort van Berchem. Als “kleine collaborateur” werd hij nooit veroordeeld, maar hij verloor wél zijn burgerrechten, met verstrekkende gevolgen. Daardoor was hij zijn baan kwijt als onderwijzer en moest hij om den brode aan de slag als deur-aan-deurverkoper. Dat was voor hem heel zwaar. En ook voor zijn gezin. Er kwam minder geld binnen, waardoor mijn vader nooit heeft kunnen studeren. Dat heeft mijn vader diep getekend. En wij zijn dan weer getekend door de opvattingen van mijn vader die is opgegroeid met de naweeën van de collaboratie.’

In een interview in De Morgen in 2010 gaat Bruno De Wever ook in op het verband tussen grootvader De Wever en de Jodenvervolging: ‘De boodschap die ik telkens moet brengen op allerlei spreekbeurten van lokale afdelingen van het Davidsfonds en zo, is: ‘Ja ja, het VNV heeft wél iets te maken met de Jodenvervolging.’ Dan vallen de monden open. En dan moet ik uitleggen: natuurlijk stond die brave onderwijzer in Mortsel-Oude God (doelt op grootvader Leon De Wever, nvdr.), die in 1943 lid werd van het VNV, mijlenver van de concentratiekampen van Auschwitz. Maar dat hij er níéts mee te maken had, zul je mij nooit horen zeggen. Er waren al anti-Joodse artikels in kranten en tijdschriften verschenen, het VNV had in zijn schoot al paramilitaire formaties opgericht die ook tegen Joden werden ingezet.’

In dat interview benadrukt Bruno wel dat dat in de tijdscontext moet worden gezien: ‘Ik leg dat altijd uit in de context van die tijd, ik doe dat in zaaltjes met vijftig Davidsfondsers […] En ik doe dat niet in het kader van een polemiek als die tussen Bart en de RTBF, omdat bij voorbaat alle nuance verloren is. Dan maakt men een andere link tussen onze grootvader en de Jodenvervolging, die alleen bedoeld was om N-VA-voorzitter Bart De Wever te treffen. Onder de gordel.’

In die uitspraak verdedigt hij dus eerder zijn broer en noemt hij hem in elk geval geen ‘erfgenaam van het VNV’, zoals geopperd in de Facebookpost.

Erfgenaam?

Bruno De Wever kadert, op vraag van journalisten, de partij van zijn broer wel binnen de Vlaamse beweging en gebruikt daarbij een paar keer het woord ‘erfgenaam’.

In De Tijd laat Bruno De Wever in 2010 optekenen: ‘De N-VA mag dan wel de rechtmatige erfgenaam zijn van de Volksunie en dus voor een stuk schatplichtig aan de Vlaamse beweging, de partij is vooral een product van het brede politieke proces van natievorming en van een verschillende economische ontwikkeling van Vlaanderen en Wallonië.’

In Humo in 2016 spreekt Bruno over de dubbelheid in de Vlaams Beweging: er is een strekking die loyaal blijft aan de Belgische structuur en een anti-Belgische strekking. ‘De N-VA is de laatste politieke erfgenaam van de zeer anti-Belgische Vlaamse strekking.’

Kortom, Bruno De Wever heeft wel uitspraken gedaan over de partij van zijn broer, waarin het woord ‘erfgenaam’ voorkomt, maar niet als ‘erfgenaam van het VNV’. Over zijn broer zelf deed hij hierover (voor zover we konden terugvinden) geen uitspraken.

In een mail aan Knack is Bruno De Wever stellig over de vermeende uitspraak in de Facebookpost: ‘Ik heb deze uitspraak nooit zo gedaan. Zeker de laatste zin komt niet uit mijn mond of pen.’

De man die de quote recent op Twitter plaatste, besluit na contact met Knack de tweet te verwijderen: ‘Als ik de uitspraak zoek op Google vind ik niet direct iets. Ik zal voor de zekerheid de tweet verwijderen om geen fake news te verspreiden.’