Factcheck: nee, Braziliaanse president Bolsonaro weigerde geen handdruk van Canadese premier Trudeau

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op Instagram circuleert een video waarop de Braziliaanse president Jair Bolsonaro een uitgestoken hand van de Canadese premier Justin Trudeau lijkt te negeren. Het blijkt om een ingekorte video te gaan, die niet toont hoe Bolsonaro Trudeau meteen daarna wel een hand geeft.

Op 11 januari plaatst de Instagrampagina ‘vrijheidenwaarheid’ (8700 volgers) een video online met als bijschrift ‘Bolsonaro negeert NWO Trudeau’. NWO is een afkorting voor New World Order, een samenzweringstheorie die stelt dat de globale elite een dictatoriaal wereldregime wil installeren. In de video zien we de Canadese premier Justin Trudeau een hand uitsteken naar de Braziliaanse president Jair Bolsonaro. Die lijkt hem als reactie de rug toe te keren. De video wordt meer dan 5000 keer bekeken.

In de commentaren onder de video wordt Trudeau een ‘haatzaaier’ en een ‘reptiel van de eerste orde’ genoemd. Dat laatste verwijst naar een andere complottheorie die stelt dat bepaalde figuren van de elite in werkelijkheid vermomde reptielen zouden zijn. Ook de ernst van het coronavirus wordt in de commentaren onder de video in twijfel getrokken: ‘En zij mogen uiteraard gewoon ouderwets handen schudden… omdat ze weten dat er géén gevaar in schuilt.’

We googelen (‘bolsonaro ignoring trudeau’) om de juiste context van de video te achterhalen.

Zo komen we uit bij een artikel van 5 juli 2019 van het Canadese nieuwsmedium National Observer (hier gearchiveerd) met als titel ‘Bolsonaro vernederde Trudeau blijkbaar toch niet’. In dat artikel worden de beelden geanalyseerd. Er wordt een video in een Twitterbericht van 29 juni 2019 vermeld (links) en die video blijkt overeen te komen met de video op Instagram (rechts).

Volgens National Observer en het persagentschap AP tonen de beelden een samenkomst van de G20, de rijkste 20 landen in de wereld, in het Japanse Osaka op 28 juni 2019. De video’s op Twitter en Instagram zijn beide zeer kort (respectievelijk 9 en 21 seconden). Wanneer we op YouTube beelden zoeken van de topontmoeting, zien we duidelijk dat Bolsonaro meteen daarna Trudeau wel een hand geeft.

De fragmenten op sociale media zijn dus kort afgeknipt, waardoor het lijkt alsof Bolsonaro Trudeau negeert, maar dat blijkt niet zo te zijn. Het ingekorte fragment ging in de zomer van 2019 viraal. De misinformatie ontstond door een vreemde montagekeuze van het Canadese televisienetwerk Canadian Global Television Network. Een bericht over de top op hun nieuwskanaal Global News bevatte oorspronkelijk een videoverslag die de uiteindelijke handdruk niet toonde. Enkele dagen later, op 1 juli 2019, volgde een publieke rechtzetting, onder meer op Twitter, en werd het ingekorte fragment in het bericht vervangen door een langere versie, die de uiteindelijke handdruk wel toont. De ingekorte video ging echter online een eigen leven leiden.

Geen overtreding coronaregels

De beelden dateren van drie jaar geleden, voor er sprake was van de coronacrisis. De gewoonte om elkaar als voorzorgsmaatregel geen hand meer te geven, was toen nog niet van toepassing.