Factcheck: nee, bosbranden in de VS zijn niet minder verwoestend geworden

Volgens een alternatieve nieuwssite zou er in de Verenigde Staten nu veel minder oppervlakte door bosbranden verwoest worden dan tijdens het interbellum. De data waarop die nieuwssite steunt, is evenwel onbetrouwbaar. De laatste vijftig jaar is de oppervlakte die bosbranden in de VS hebben verwoest net toegenomen, zo blijkt uit data van de bevoegde overheidsdienst.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 7 augustus 2023 publiceerde de alternatieve nieuwssite Ongehoord Nederland een video op YouTube onder de naam ‘Wat klopt van de klimaatverandering waarover de media berichten?’ (hier gearchiveerd). Ongehoord Nederland steekt van wal met de uitspraak ‘Nu het in Nederland koud is, besteden veel media deze zomer aandacht aan hittegolven elders in de wereld.’ De site insinueert dat media dat doen om toch maar bewijs te kunnen leveren van klimaatverandering. 

In dat filmpje komen een aantal mensen zonder aantoonbare wetenschappelijke kennis over de klimaatcrisis als ‘klimaatexpert’ aan bod en passeren ook enkele grafieken de revue. Op die manier proberen de makers van het filmpje aan te tonen dat professionele media fout berichten over de klimaatverandering en haar gevolgen.

De makers beweren cijfers te hebben die zouden aantonen dat het aantal bosbranden niet toeneemt door klimaatverandering. Om dat te bewijzen gebruiken ze een grafiek die de door bosbranden verwoestte oppervlakte in de Verenigde Staten doorheen de tijd moet weergeven en niet de evolutie in aantal bosbranden. Vervolgens kozen ze vier jaar uit een periode van bijna honderd jaar en proberen zo te illustreren dat de VS vroeger door meer bosbranden geteisterd werd dan nu. Op de grafiek is een indrukwekkende daling zichtbaar. De cijfers uit 1929 en 1930 zijn bijna vijf keer zo hoog als die van de voorbije twee jaar.

De video bereikte op YouTube al meer dan 12.000 mensen en meer dan 450 mensen lieten in het commentaarvak een reactie achter. Ook op X (voorheen Twitter) doet het filmpje het bijzonder goed (hier gearchiveerd). Daar bereikte het al meer dan 50.000 twitteraars en ruim 400 mensen hebben het bericht geretweet.

Oude data onbetrouwbaar

De grafiek blijkt na onderzoek snel kaduuk. Ongehoord Nederland geeft onder de grafiek aan data van het National Interagency Fire Center (NIFC) uit 2021 als bron te hebben gebruikt, maar geeft in zijn grafiek ook het verwoeste gebied voor 2022 weer. Op de website van NIFC merken we wel dat data voor 2022 al beschikbaar zijn. 

De grafiek van Ongehoord Nederland geeft ook data weer voor het jaar 1929 en 1930. Die data waarop Ongehoord Nederland naar eigen zeggen steunt, is op de website van het NIFC weliswaar niet terug te vinden. Van een eerdere factcheck van het Amerikaanse PolitFact leren we dat die data vroeger wel beschikbaar was. Het NIFC zou volgens hen die data offline gehaald hebben omdat ze voor die periode onbetrouwbaar waren. Dat wordt bevestigd door een disclaimer op de website van het NIFC. Daar schrijft het agentschap dat het voor 1983 nog geen bosbranddata registreerde volgens de huidige wetenschappelijke methoden.

Verwoeste oppervlakte bosbranden neemt wel toe

Het is niet verrassend dat de makers van de video ervoor kozen om enkel de cijfers voor 2020 en 2021 weer te geven. Wanneer we alle beschikbare cijfers van het NIFC in een grafiek gieten, is namelijk toch een stijging zichtbaar. Sinds 1983 is de hoeveelheid grond die in de VS door bosbranden werd aangetast, stelselmatig toegenomen. In 2022 werd bijna zeven keer meer hectare vernietigd dan in 1983, in 2020 was dat wel tien keer zo veel. Toen werd 33 keer de oppervlakte van België in de VS aan bosbranden verwoest.

Dat er tijdens de laatste decennia steeds meer gebied verwoest is door bosbranden heeft volgens klimaatwetenschappers grotendeels te maken met het veranderende klimaat. Volgens het laatste bosbrandenrapport (2022) van de Europese Commissie zorgt klimaatverandering ervoor dat grotere gebieden risico lopen en het bosbrandseizoen langer duurt. ‘Bosbranden die gaan van west naar oost en plaatsvinden in zowel Noord-, Centraal- en Zuid-Europese landen zijn een duidelijk bewijs van de effecten van klimaatverandering’, concludeert het rapport.

Maar ook andere factoren van menselijke oorsprong spelen een rol. Zo zou volgens een studie gepubliceerd in Nature (2021) de hoeveelheid van het organisch materiaal dat als brandstof kan dienen een rol spelen. Dat materiaal is jaar na jaar kunnen blijven opstapelen door onder andere het onderdrukken van de bewuste verbranding, een techniek die al eeuwenlang door de inheemse Amerikanen gebruikt werd. Daarnaast zouden tactieken om de veiligheid van brandweerlieden te garanderen ook een rol spelen. 

Maar naast de hoeveelheid organisch materiaal dat als brandstof voor bosbranden kan dienen, speelt de droogte van dat materiaal volgens het onderzoek uit Nature (2021) de belangrijkste rol. En net die droogte kan gevoelig toenemen door de klimaatopwarming. Volgens de onderzoekers zal zowel de hoeveelheid als de grootte van de getroffen gebieden daardoor tegen 2050 gevoelig toenemen voor de Verenigde Staten.