Factcheck: nee, België zou geen 11.000 in plaats van 35.000 asielzoekers opvangen met Europees Migratiepact

In het televisieprogramma Het Conclaaf verklaarde CD&V-voorzitter Sammy Mahdi dat België twee derde minder migranten zou moeten opvangen als het binnen Europa louter zijn proportionele deel zou doen volgens de verdeelsleutel van het Europese Migratiepact. Maar Mahdi stelt de werking van die verdeelsleutel onjuist voor.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In de derde aflevering van het VTM-programma Het Conclaaf (30 mei),  waarin verschillende partijkopstukken in debat gaan met elkaar, vond een groepsgesprek over migratie plaats. Tijdens de discussie spreken de toppolitici over het nieuwe Europese Migratiepact en wat de gevolgen ervan zullen zijn. 

Op een bepaald moment zegt CD&V-voorzitter Sammy Mahdi het volgende: ‘Wij vangen in België vandaag 35.000 mensen op. Mochten wij ons proportionele deel doen in de huidige context, dan zouden wij 11.000 mensen opvangen.’

Eerder had ook staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) een soortgelijke uitspraak gedaan. In een persbericht van december 2023 stelde De Moor: ‘De eerlijke bijdrage die ons land moet leveren in het kader van de verplichte solidariteit komt in principe neer op 3,2 procent van het geheel. Toegepast op de instroom in de Europese Unie dit jaar, zou het eerlijke aandeel van ons land neerkomen op 11.400 asielzoekers (periode januari-november). Dat is ongeveer een derde van het werkelijke aantal asielaanvragen in ons land in die periode (31.500).’

We nemen contact op met de woordvoerder van Mahdi, Jan Vanderhoeven, en vragen hem waar Mahdi de cijfers vandaan haalt. Vanderhoeven zegt dat Mahdi zich baseert op het Europees Migratiepact: ‘Ons fair share bedraagt 3,2 procent volgens het nieuwe pact. Vandaag vangen we meer dan 30.000 asielzoekers op. Als we de 3,2 procent zouden volgen, zou België rond de 11.000 asielzoekers moeten opvangen.’

Klopt dat?

Europees Migratiepact

Het Europese Migratiepact waarover verschillende jaren onderhandeld werd, is op 10 april officieel door het Europees Parlement aangenomen en op 14 mei door de Raad. Verwacht wordt dat het pact ten vroegste binnen twee jaar in werking treedt.

Het onderdeel dat centraal staat in de uitspraak van Mahdi is het zogenaamde ‘solidariteitsmechanisme’. Dat mechanisme moet EU-landen ontlasten die veel migratiedruk ervaren, zoals de landen aan de Europese buitengrenzen.

‘Onder het ‘normale’ mechanisme zal de Commissie elk jaar een voorstel indienen waarin ze een solidariteitspool vastlegt’, zegt Florian Trauner, directeur van de Brussels School of Governance en gastprofessor aan Vrije Universiteit Brussel.

Hanne Beirens, directeur van het Migration Policy Institute Europe: ‘De  Europese Commissie zal voor haar voorstel naar de migratiedruk in de lidstaten in het afgelopen jaar kijken, maar ook naar de verwachte migratiedruk voor de EU in de komende 12 maanden.’

De solidariteitspool zal jaarlijks minstens 30.000 migrantenherplaatsingen en 600 miljoen euro aan financiële bijdragen omvatten. ‘Maar’, merkt Beirens op, ‘de Commissie kan indien nodig ook hogere aantallen vaststellen, afhankelijk van de noden.’

Om tot een eerlijke verdeling van de pool te komen, heeft de Commissie een verdeelsleutel in het Migratiepact opgenomen. Die is terug te vinden in artikel 66 en Annex I van het Pact:‘Het aandeel dat elke lidstaat overeenkomstig artikel 57, lid 3, in de solidariteitsbijdragen moet nemen, wordt berekend volgens de formule in bijlage I en is gebaseerd op (…) de omvang van de bevolking (wegingsfactor 50 procent) en het totale bbp (wegingsfactor 50 procent).’

Voor België is dat aandeel 3,2 procent, zegt de CD&V. Voor dat cijfer steunt de CD&V naar eigen zeggen op een berekening van de Europese Commissie. 

Verdeelsleutel foutief toegepast

Maar klopt de toepassing van de verdeelsleutel zoals Mahdi die voorstelt? Moet België effectief maar 11.000 asielzoekers opvangen als de verdeelsleutel wordt toegepast?

Dat kun je er niet uit afleiden, is het korte antwoord. Volgens experts maakt de CD&V hier een denkfout.

We leggen Mahdi’s cijfers voor aan Paulien Blondeel, woordvoerder bij de Dienst Vreemdelingenzaken. ‘In 2023 dienden in België 35.507 personen een verzoek om internationale bescherming – een asielaanvraag – in. Dus die cijfers van Mahdi kloppen’, zegt Blondeel.

‘Voor zijn 11.000 asielzoekers’, vervolgt ze, ‘baseert Mahdi zich op het aantal personen dat op irreguliere wijze de Europese Unie is binnengekomen. Dat waren er in de eerste maanden van 2023 355.300, volgens de registratie van het Europese grensagentschap Frontex. Als je daar 3,2 procent van neemt, kom je uit op 11.370 personen.’ 

Maar die verdeelsleutel zo toepassen is fout, zegt Hanne Beirens (Migration Policy Institute Europe). ‘In zijn uitspraak past Mahdi de verdeelsleutel toe op het totaal aantal personen dat de Europese Unie in 2023 is binnengekomen. De verdeelsleutel geldt volgens het pact evenwel alleen voor het aantal asielzoekers dat jaarlijks, via de solidariteitspool, herverdeeld kan worden tussen de EU-landen als de Commissie een overgrote migratiedruk vaststelt bij een of meerdere lidstaten.’ 

Lees: als die ‘overgrote migratiedruk’ er volgens de Commissie niet is, komt de verdeelsleutel niet in werking. En is van die herverdeling geen sprake. 

Niet van toepassing

Zoals eerder gezegd, zal de ‘solidariteitspool’ die de Commissie jaarlijks zal vastleggen, minstens 30.000 asielzoekers omvatten. Het Belgische fair share zou dan op de overname van 960 asielzoekers uit die pool neerkomen.

‘Dat betekent overigens niet dat asielzoekers die rechtstreeks in België asiel aanvragen, geweigerd zullen worden. Op die groep migranten is de verdeelsleutel uit het pact niet van toepassing’, verduidelijkt Beirens.

Afkopen mogelijk

‘Daarnaast’, vult Beirens aan, ‘hebben de lidstaten de keuze hoe ze de solidariteit invullen. Ze mogen uit drie soorten bijdragen kiezen. De eerste is relocatie, waarbij ze personen uit andere EU-landen overnemen. De tweede is een bijdrage in capaciteit, bijvoorbeeld personeel uit Nederland dat personeel in Griekenland bijstaat bij de uitbouw van opvangcentra of de verwerking van asielaanvragen. De derde is een financiële bijdrage ter waarde van 20.000 euro per niet-opgevangen migrant.’  

Beirens besluit dat het nieuwe Europese Migratiepact inderdaad diverse maatregelen bevat om de migratiedruk op Europa te doen afnemen. Daardoor zou het aantal asielaanvragen in België kunnen verlagen. Maar de verdeelsleutel speelt daar volgens haar ‘ geen centrale rol in’.