Factcheck: lage-emissiezone is volgens experts wél cruciaal voor luchtkwaliteit

‘Studies tonen aan dat de luchtkwaliteit in Gent niet proportioneel is verbeterd door de LEZ in te voeren’, zo beweerde Anneleen Van Bossuyt (N-VA) in ‘t Pallieterke. Volgens experts zijn lage-emissiezones wel degelijk nodig om de luchtkwaliteit te verbeteren. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In ’t Pallieterke zei Anneleen Van Bossuyt (N-VA) dat ze de lage-emissiezone (LEZ) in Gent wil afschaffen. ‘Studies tonen aan dat de luchtkwaliteit in Gent niet proportioneel is verbeterd door de LEZ in te voeren. Wij hebben sinds 2017 al het circulatieplan in Gent. Daar nog eens een lage-emissiezone bij, is dubbelop.’ Wanneer we contact opnemen met Van Bossuyt, herhaalt ze wat ze eerder schreef in een opiniestuk: ‘Uit een studie over de LEZ in Gent blijkt de impact op de luchtkwaliteit veeleer beperkt: de concentraties stikstofdioxide dalen door de LEZ gemiddeld met 1,34% tegen 2025, de concentraties zwart roet met net geen 1%. Dat weegt niet op tegen de financiële en sociale impact voor de burgers.’

Onderzoeker Stijn Vranckx (VITO) werkte mee aan deze studie. ‘Als we naar de totale luchtkwaliteit kijken, dan zijn er in de periode tot 2025 per jaar gemiddeld 1,34% en 1% lagere concentraties van respectievelijk stikstofdioxide en roet. Die percentages zijn inderdaad niet erg hoog, maar daarin spelen natuurlijk veel meer factoren dan louter wegverkeer. De LEZ in Gent is ook relatief klein. Als je enkel kijkt naar de uitstoot door het wegverkeer, dan zie je dat die wel stevig daalt: tot 2025 leidt de LEZ tot ruim de helft minder roetuitstoot, omdat oudere dieselwagens worden geweerd.’

Vranckx verwijst ook naar een recent rapport van de Vlaamse Milieumaatschappij. ‘Uit hun metingen blijkt dat de roetconcentratie op locaties in een LEZ (in Gent en Antwerpen) tussen 2019 en 2022 veel sterker daalde (met gemiddeld 24%) dan in locaties buiten een LEZ (met gemiddeld 15%). Uiteraard zijn er voor de burger kosten verbonden aan een LEZ, maar ook baten: de meest kwetsbare groepen wonen vaker op plekken met druk verkeer, terwijl ze minder eigen wagens hebben.’

Christian Horemans, expert Milieu en Gezondheid bij de Onafhankelijke Ziekenfondsen, beklemtoont dat het verbeteren van de luchtkwaliteit een langetermijnvisie vraagt. ‘De LEZ afschaffen zou ingaan tegen een internationale trend: al meer dan 320 steden in Europa hebben er één. Dat zal ook helpen om de nieuwe Europese normen voor luchtkwaliteit te halen. Uit onze eigen analyse blijkt dat we dankzij de LEZ in Antwerpen en Brussel een sterkere daling van de luchtvervuiling zien dan in 17 controlesteden zonder LEZ. De LEZ van Gent is te recent om daarover uitspraken te doen.’

Tot slot beaamt professor bio-ingenieurswetenschappen Roeland Samson (UA) het belang van de LEZ. ‘Uit recent onderzoek blijkt dat er in de organen van foetussen al roetdeeltjes terechtkomen die enorm kankerverwekkend zijn: onaanvaardbaar. Wie in steden woont, wordt sowieso al blootgesteld aan de slechtste luchtkwaliteit: in buitengebieden wordt de vervuiling in de lucht meegenomen en verdund door de wind, maar in steden, en zeker in “street canyons” blijft die vervuiling hangen. We moeten alles doen om de luchtkwaliteit te verbeteren: dat een LEZ en een circulatieplan “dubbelop” zouden zijn, is onzin. Die combinatie versterkt de effecten juist.’