Factcheck: ja, zeelucht is bij de gezondste van het land

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘De gezondste lucht van dit land is aan de kust.’ Dat zei Jean-Marie Dedecker in De Zevende Dag. En het klopt gedeeltelijk.

In De Zevende Dag gaf Jean-Marie Dedecker (LDD), burgemeester van Middelkerke, commentaar bij de verplichte coronapas in de horeca. Hij wilde de bevolking geruststellen: ‘De gezondste lucht van dit land is aan de kust.’ Als we hem opbellen, bevestigt hij dat. ‘Nergens zit er zo veel jodium in de lucht, en er is aan de kust ook amper industrie.’

Volgens professor mariene biotechnologie Jana Asselman (UGent) moet zijn uitspraak genuanceerd worden. ‘Al sinds het Oude Egypte waren mensen overtuigd van de medische voordelen van zeelucht. Traditioneel wordt die toegeschreven aan hoge concentraties jodium. Maar dat is een fabel. Aan zee zit inderdaad veel meer jodium in de lucht dan in het binnenland. Maar toch is het slechts 5 à 30 nanogram per kubieke meter. Terwijl de aanbevolen hoeveelheid 150 microgram per dag is. Door zeelucht in te ademen, kun je daar dus maximaal 1 procent van opnemen.’

Asselman bevestigt wel dat mensen die aan de kust wonen gezonder zijn. ‘Een eerste mogelijke verklaring is de “blauwe gym”-hypothese: mensen die aan de kust wonen, gaan meer naar buiten en bewegen meer. Een andere hypothese linkt dat gezondheidsvoordeel aan de zeelucht. Op het zeewater ligt een organisch laagje waarin algen en bacteriën zitten. Wanneer de wind de golven breekt, worden luchtbubbels onder water gestuwd. Die nemen telkens een deel van dat laagje mee en belanden in de lucht. Zelf leidde ik een onderzoek waarbij longkankercellen werden blootgesteld aan zeelucht. Die bleek de werking van een belangrijk gen af te remmen, waardoor die kankercellen afstierven. Maar let op: het ging om in-vitro-onderzoek. Je kunt niet zomaar concluderen dat zeelucht in het menselijk lichaam eenzelfde effect zal hebben.’

Professor emeritus chemie René Van Grieken (Universiteit Antwerpen) voerde jaren geleden al onderzoek naar de kwaliteit van zeelucht. ‘Dedecker heeft in grote mate gelijk, al is het wel afhankelijk van de windrichting. De luchtkwaliteit wordt grotendeels bepaald door vervuiling, vooral van verkeer, industrie en landbouw. Wanneer de wind uit het noorden komt, van tussen Noorwegen en Schotland, is de kwaliteit het best. En ook zeewind uit het westen is relatief goed. Maar als de wind vanuit het oosten of het zuiden komt, draagt hij de vervuiling van Belgische en Duitse of Franse industriegebieden mee, waardoor er weinig verschil is met het binnenland. Al is er aan zee wel minder natuurlijke luchtpollutie, door pollen bijvoorbeeld.’

Als we op de website van de Vlaamse Milieumaatschappij kijken naar de gemiddelde concentratie fijnstof (PM 2.5) in Vlaanderen in 2020, dan blijkt die aan de kust inderdaad lager te liggen dan in het centrum van het land, met gemiddeld 6 tot 7 microgram per kubieke meter. Maar ook andere uithoeken van Vlaanderen halen zulke waarden. En als we kijken naar de Waalse tegenhanger Wallonair, dan zien we dat die concentraties in bepaalde delen van Wallonië nog lager liggen: op verschillende meetplaatsen in de provincies Luxemburg en Namen (Vielsalm en Dourbes) bedroeg de gemiddelde concentratie PM 2.5 in 2020 slechts 4 microgram per kubieke meter.

Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.