Factcheck: ja, windmolenwieken worden begraven en zijn niet recycleerbaar

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Volgens foto’s die gepost werden op Facebook zouden wieken van windmolens niet recycleerbaar zijn en daarom begraven worden. Dat klopt, maar het gaat hier over een Amerikaanse praktijk. In België gebeurt dit niet.

Op 6 maart wordt een collage van vijf foto’s gepost in de groep ‘Volledige compensatie terugdraaiende teller zonnepanelen NU’. Volgens de bijschriften bij de foto’s zien we windmolenwieken die in een woestijnachtig gebied worden begraven.

Het begeleidende tekstje meldt dat windmolenwieken van glasvezel en polyesterhars zijn gemaakt en dat ze daardoor niet te recycleren vallen. De post is 187 keer gedeeld en is door meer dan 63.400 mensen bekeken.

We onderzoeken twee vragen:

1) Tonen de foto’s windmolenwieken die worden begraven?

2) Zijn windmolenwieken niet recycleerbaar?

We nemen contact op met de man die het bericht plaatste. We stellen hem in een Facebook- en een gsm-bericht de vraag waar hij de geposte foto’s vandaan heeft. We krijgen geen reactie.

We trekken zelf op onderzoek uit en voeren een omgekeerde zoekopdracht uit in Google Afbeeldingen. Als resultaat verschijnen heel wat LinkedIn-profielen, maar die leveren weinig bruikbare informatie op.

Als we wat verder scrollen, zien we op het einde van de eerste zoekpagina ‘Wind Turbine Blades buried’ verschijnen. We klikken door en komen terecht op cruisersforum.com, een Amerikaanse website waarop booteigenaars tips uitwisselen.

Op het forum staat een link naar een artikel van de Amerikaanse nieuwswebsite Bloomberg.

We openen het artikel en zien dezelfde foto’s als in de Facebookpost.

Het artikel heeft als titel ‘Wind Turbine Blades Can’t Be Recycled, So They’re Piling Up in Landfills’. Het werd gepubliceerd op 5 februari 2020. Bloomberg vermeldt dat de foto’s genomen zijn in het Amerikaanse stadje Casper, in de noordelijke staat Wyoming. Het artikel beschrijft waarom de windmolenwieken worden begraven en wat de mogelijke recyclage-alternatieven zijn.

Als we ‘Wind Turbines Casper’ googelen treffen we onder meer een artikel op de nieuwssite van de lokale televisiezender Wyoming News Now aan. Het artikel, gepubliceerd op 24 september 2020, geeft aan dat 1124 windmolenwieken werden begraven op de lokale stortplaats. Er verschijnen ook artikels van de Britse zender BBC, de Britse krant Daily Mail en het Amerikaanse nieuwsagentschap AP in onze zoekopdracht. Alle drie verwijzen ze naar het begraven van de windmolenbladen in Casper, telkens tonen ze dezelfde foto’s.

Zijn wieken niet recycleerbaar?

Om te weten te komen of windmolenwieken recycleerbaar zijn en hoe er in België mee wordt omgegaan, nemen we contact op met Engie, dat 187 windturbines heeft op Belgisch grondgebied. We bellen ook met de Vlaamse Windenergie Associatie, de officiële spreekbuis van de windenergiesector, OVAM, het Vlaamse agentschap voor afvalbeleid, en Sirris, een non-profit organisatie die bedrijven begeleidt in technische ontwikkelingen.

Directeur Bart Bode van de Vlaamse Windenergie Associatie bevestigt dat windmolenwieken zijn samengesteld uit composiet, een mengeling van glasvezel of koolstofvezel met andere stoffen. ‘De materialen van de wieken worden aangewend om zoveel mogelijk wind op te vangen en zo sterk mogelijk te zijn om windstoten te weerstaan.’

Composiet is moeilijk te recycleren. ‘Maar,’ benadrukt Bode, ‘Negentig procent van een windturbine valt wél makkelijk te recycleren’. Dit percentage wordt ook gegeven door Sirris. ‘Bovendien wordt er bij het ontwerpen van nieuwe windturbines gestreefd naar honderd procent recycleerbaarheid,’ zegt Bode.

‘Bovendien’, benadrukt Bode, ‘is het begraven van windmolenwieken een praktijk die in het buitenland zeer zelden voorkomt en in België helemaal niet. Met onze Europese koepelorganisatie Wind Europe willen we zelfs een stortverbod op Europees niveau in voege krijgen.’ In enkele Europese landen zoals Nederland en Oostenrijk geldt al zo’n verbod, zoals vermeld in deze paper van Wind Europe.

Wat gebeurt er dan wel met oude windmolenwieken in België?

Eerst en vooral wordt getracht om de levensduur van windturbines te verlengen. Een tweede optie is de doorverkoop van windmolens. De laatste jaren is er een tweedehandsmarkt voor windmolens ontstaan. ‘Windturbines die de afgelopen jaren zijn afgebroken, werden in het buitenland doorverkocht’, bevestigt Bode. Na wat opknapwerk beginnen de turbines daar aan een tweede leven. Ook Engie-woordvoerster Nele Scheerlinck bevestigt dat het bedrijf oude windturbines heeft doorverkocht aan landen als Zweden, Italië en Roemenië.

Af en toe worden de bladen ook hergebruikt in alternatieve toepassingen, zoals fietsenstallingen. Als laatste optie kan het composiet van de windmolenwieken ook worden verbrand. Het wordt dan gebruikt als grondstof bij wegenwerken.

Jan Verheyen, woordvoerder bij OVAM, stelt dat er op dit moment nog geen volwassen recyclagesector bestaat voor windturbinewieken. ‘Maar daar moet snel verandering in komen, gezien het grote volume composiet dat in de toekomst zal vrijkomen. Eind vorig jaar hadden we 573 windturbines in Vlaanderen en 399 voor onze kust. Als je rekening houdt met een levensduur van twintig tot vijfentwintig jaar, dan weet je dat we te maken gaan krijgen met een grote stijging. Bovendien zijn windmolenwieken nu substantieel groter en zwaarder dan twee decennia geleden.’ Op dit moment ligt het vrijgekomen volume composiet van windmolenwieken op 200 ton per jaar. Volgens cijfers van OVAM en Sirris zal dit tegen 2040 toenemen tot 12.000 ton voor offshore windturbines alleen.

‘De technieken zijn er,’ aldus Verheyen, ‘maar ze zijn nog niet economisch rendabel. Enerzijds zijn de technieken nog niet efficiënt genoeg om ze rendabel te maken op grote schaal en anderzijds is de marktprijs voor nieuwe glasvezel uit ruwe grondstoffen aan de lage kant.’ Er wordt nu gezocht naar nieuwe marktmogelijkheden voor het gerecycleerde materiaal. Linde De Vriese, teamleider composiet bij Sirris, geeft aan dat er momenteel een groot potentieel en veel interesse is bij bedrijven om de composieten afvalstroom lokaal te verwerken in nieuwe producten.