Factcheck: ja, VTM maakte betoger ‘Mars tegen Marrakech’ onherkenbaar in promobeeld

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Uit een fotocollage van de Nationalistische Studentenvereniging zou blijken dat televisiezender VTM een foto van de ‘Mars tegen Marrakech’ heeft bewerkt in een promotiebeeld voor een aflevering van het reportageprogramma Telefacts. Dat klopt. VTM bewerkte het beeld om een betoger onherkenbaar te maken.

In de namiddag van 4 maart plaatst de Nationalistische Studentenvereniging (NSV) een fotocollage op haar Facebookpagina met meer dan 6500 volgers. Die avond zond VTM in Telefacts Nu een reportage uit met als titel ‘Nieuw rechts rukt op: klaar voor de rassenstrijd‘.

Volgens de NSV zou VTM ter promotie van die aflevering een bewerkt beeld hebben gebruikt. ‘Ze vonden het blijkbaar nodig om een demonstrant een sjaal voor de mond te fotoshoppen’, luidt het commentaar. De Facebookpost werd 70 keer gedeeld en meer dan 18.000 mensen zagen hem op hun tijdlijn passeren.

De fotocollage zou links de originele foto laten zien en rechts de door VTM bewerkte versie. We zien dat één man op de foto links geen sjaal voor de mond heeft en rechts wel. Bovendien lijken de gezichten in de achtergrond op de rechterfoto geblurd.

We zoeken antwoorden op twee vragen. Werd de rechtse afbeelding gebruikt door VTM? En werd het beeld digitaal bewerkt om aan de originele foto een sjaal toe te voegen?

1) Gebruikte VTM deze afbeelding?

We nemen contact op met de NSV over de post. ‘De foto van VTM werd door iemand van ons gespot op het sociaal mediaplatform Instagram’, meldt een woordvoerder. ‘Bij het opzoeken op Instagram viel het ons op dat VTM / Telefacts geen promovideo meer heeft staan van de gevraagde uitzending.’ NSV mailt ons ook de afbeelding die volgens hen afkomstig is van VTM en die zij voor hun collage gebruikten.

We laden deze afbeelding op in Google Afbeeldingen, maar dat levert geen bruikbaar zoekresultaat op.

Op de Instagrampagina van Telefacts vinden we deze afbeelding niet terug. Ook op de site van Telefacts vinden we de afbeelding niet terug. Werd ze wel gebruikt door VTM?

We zoeken verder door te googelen met de zoektermen “nieuw rechts” en Telefacts.

Op die manier vinden we wél tweemaal die foto met het logo van Telefacts en een sjaal voor de mond van de demonstrant terug. Eén versie vinden we op de site Antifascista Siempre. In een artikel van 8 maart 2021 vermeldt die site dat het copyright voor de afbeelding bij VTM ligt.

Een andere versie zouden we volgens Google vinden op de site van de persdienst van VTM (communicatie.vtm.be), maar wanneer we vandaag naar die pagina surfen, vinden we die foto niet terug bij dat persbericht. Wanneer we via Google cache een gearchiveerde versie van diezelfde pagina van 3 maart 2021 opvragen, vinden we de foto wél terug.

De communicatiedienst van VTM gebruikte dus wel degelijk deze afbeelding ter promotie van hun Telefacts-reportage, maar de afbeelding werd later uit het persbericht verwijderd.

2) Werd het beeld digitaal bewerkt om aan de originele foto een sjaal toe te voegen?

We zoeken nu de originele versie van de foto. We laden de afbeelding op bij de zoekmachine Yandex en vinden meteen enkele versies zónder sjaal voor de mond.

Zo vinden we de foto terug in een artikel van 16 december 2018 van de Latijns-Amerikaanse zender TeleSUR met als titel ‘België: extreemrechtse mars tegen VN-migratiepact wordt gewelddadig’.

De foto is afkomstig van het persagentschap Reuters en toont de ‘Mars tegen Marrakech’, een betoging tegen het VN-migratiepact die uitliep op rellen met de politie. Wanneer we verder zoeken vinden we de foto ook terug in artikels van Reuters en El País.

Ook in de Vlaamse media werd de bewuste foto gepubliceerd. Zo vinden we de foto onder andere terug bij Het Nieuwsblad en Het Laatste Nieuws.

De persoon die in het VTM-promobeeld een sjaal om heeft, is op al die foto’s zonder gezichtsbedekking te zien. Het lijkt er inderdaad op dat VTM de foto heeft bewerkt.

Reactie VTM

Eindredacteur van Telefacts Nu Jonas Muylaert bevestigt aan Knack dat de foto inderdaad is bewerkt: ‘Die affiche toont de Mars tegen Marrakech, maar onze reportage ging over een breder onderwerp: de nieuw-rechtse ideologie. Mensen die aanwezig waren op die betoging, ondersteunen niet noodzakelijk die ideologie. Daarom wilden we de herkenbare personen op de foto (van Reuters, red.) niet in verband brengen met onze reportage.’

‘Omdat andere betogers een sjaal voor hun mond hadden, hebben we ervoor gekozen om die man ook een sjaal te geven. We hadden hem ook kunnen blurren, maar dat was lelijk geweest.’

Op onze vraag waarom de affiche later werd verwijderd, gaat Muylaert niet in. VTM benadrukt dat het verwijderen van de affiche niets te maken heeft met het feit dat zij de foto hebben bewerkt om iemand onherkenbaar te maken.