Factcheck: ja, voor een kop koffie is 100 liter méér water nodig dan voor een kop thee

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Wie één kop koffie door thee vervangt, spaart 100 liter water uit.’ Dat lazen we onlangs in Dag Allemaal. En het klopt.

Naar aanleiding van de ‘Water Challenge’ van de ngo Join For Water kwam Dries Moorthamers in Dag Allemaal uitleggen hoe we ons waterverbruik kunnen beperken. ‘Wist je dat je 100 liter water bespaart door je kop koffie simpelweg door thee te vervangen?’ Bij navraag vermeldt Moorthamers als bron het Water Footprint Network, dat in 2008 werd opgericht door professor Arjen Hoekstra (Universiteit Twente). Hij is de grondlegger van de ‘watervoetafdruk’. Op de website van het Water Footprint Network wordt weergegeven hoeveel water gemiddeld nodig is om bepaalde producten te produceren. Voor 7 gram geroosterde koffiebonen, goed voor een kop van 125 ml, is 130 liter water nodig. Voor 3 gram zwarte thee, goed voor een kop van 250 ml, 30 liter water.

Professor Hoekstra overleed in 2019, maar professor Rick Hogeboom (Universiteit Twente) is sinds 2017 directeur van het Water Footprint Network. ‘Wij verzamelen allerlei cijfers en statistieken over de watervoetafdruk, gebaseerd op gedegen wetenschappelijk onderzoek. Zo baseerden we ons voor koffie en thee op verschillende studies, waarin de precieze cijfers licht verschillen, maar die zeker dezelfde tendens aangeven. Al zijn het natuurlijk gemiddelden.’

Als we in een van de onderzoeken duiken, zien we bijvoorbeeld dat koffie uit Ghana een veel grotere watervoetafdruk heeft dan koffie uit pakweg Vietnam. Ook de verschillende productiemethodes – koffiebonen kunnen met een ‘droge’ of ‘natte’ methode uit de koffiebes worden gehaald – hebben een invloed, maar die is gemiddeld genomen verwaarloosbaar, zo blijkt uit datzelfde onderzoek. Al het gebruikte water wordt trouwens meegeteld, legt Hogeboom nog uit. ‘Het gaat om groen water (regen die op de planten valt), blauw water (water uit rivieren, meren, grondwater of opgevangen regenwater) en grijs water (water dat vervuild wordt). Bij koffie bestaat 96 procent van de watervoetafdruk uit groen water, bij thee is dat 82 procent.’

De cijfers kloppen inderdaad, vult docent Integraal Waterbeheer Stefan Van Damme (Universiteit Antwerpen) aan. ‘Koffie is afkomstig van een grote plant die veel water opneemt én laat verdampen, aangezien hij in een tropisch klimaat groeit. Na lange tijd groeien daar besjes op, waaruit de koffiebonen worden gehaald na een intensief productieproces. Thee groeit aan een kleinere struik die minder water nodig heeft, en de theeblaadjes kunnen bijna rechtstreeks gebruikt worden. Er is dus relatief gezien meer oogstmateriaal. Bovendien heb je minder thee nodig om een kop te zetten.’ Al wil Van Damme nog een kanttekening maken. ‘Dit is water dat je tijdelijk kwijt bent – de regen die op een veld koffieplanten valt kan niet over andere gewassen vloeien – maar het verdwijnt niet van de planeet. Het “groene” water verdampt en zal later opnieuw uit de lucht vallen.’

Ook Karine Van Doorsselaer, docent Materialenleer en Ecodesign (Universiteit Antwerpen) bevestigt de cijfers. ‘Er is een groot verschil tussen koffie en thee. Maar het zijn natuurlijk gemiddelden, waardoor er inderdaad grote verschillen kunnen zijn tussen koffiebonen van verschillende locaties. Op de ene plek zal bijvoorbeeld meer water gerecupereerd worden dan op de andere. Wat trouwens nóg schadelijker is, is cafeïnevrije koffie. Ook om de cafeïne uit de koffiebonen te halen, wordt namelijk veel water gebruikt.’

Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.