Factcheck: ja, uw kat herkent uw hoog kattenstemmetje

Op Instagram circuleren video’s die stellen dat katten liever hebben dat u babytaal tegen hen spreekt. Voor die stelling is een wetenschappelijke basis. Maar niet alles wat in de video wordt verteld, klopt.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Katten hebben liever dat u babytaal gebruikt’, stelt het commentaar bij een video op de Instagramaccount balouandcookie. Dat is een zogenaamde ‘petfluencer’ die zijn account aan zijn huisdier wijdt. De video wordt 674.000 keer bekeken. 50.012 Instagramgebruikers ‘liken’ de video.

Ook andere petfluencers publiceren filmpjes met een vergelijkbare boodschap. Ook die video’s bereiken honderdduizenden mensen, deze is 746.000 bekeken. 

Volgens het commentaar bij de video van balouandcookie kunnen katten het onderscheid maken tussen ‘spraak van hun eigenaar die voor hen is bedoeld’ en ‘spraak met een normale stem’. Er wordt een studie aangehaald die zou bewijzen dat katten reageren wanneer hun eigenaars een hoge toon en verlengd strotklepje gebruiken. Katten zouden ook verschillende stemmen van elkaar kunnen onderscheiden en vreemden meestal negeren. 

Klopt dat? Het onderzoek waarnaar de commentaarstem in de video verwijst, blijkt een studie van drie Franse vorsers die op 15 oktober 2022 verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift Animal Cognition. Dat onderzoek kwam in de aandacht door een stuk in Vice en een artikel van The New York Times dat ook werd overgenomen door De Morgen. De onderzoekers testten de reacties van katten op de stemmen van hun eigenaars en op de stemmen van vreemden.

In de tests reageerden katten sterker op de stem van hun eigenaar dan op de stem van een vreemde. Daarnaast bleken katten ook het verschil te merken tussen wat hun eigenaar tegen hen zei (‘katgericht’ spreken) en wat hun eigenaar tegen iemand anders zei. Dat onderscheid maken ze niet bij een vreemde: er is weinig reactie, ongeacht hoe die spreekt. 

Is de studie betrouwbaar? We leggen ze voor aan dierenarts en gedragsspecialist Tiny De Keuster (UGent) en kattenexpert en bioloog Els Peeters (Odisee). Alle twee beoordelen ze de studie als methodologisch betrouwbaar. De kleine omvang van de steekproef is voor De Keuster wel een minpunt. Ook de auteurs geven dat trouwens aan. De Keuster stipt bovendien aan dat ook de leefomgeving van de katten een impact heeft. ‘De katten in de studie wonen allemaal binnenshuis bij studenten dierengeneeskunde’, zegt De Keuster. ‘Die katten blijken niet sterk te reageren op vreemden, maar volgens de auteurs zou dat anders kunnen zijn in een omgeving waar ze meer sociale contacten hebben.’

Het sociale leven van katten is in ieder geval een complex gegeven, weet De Keuster, die daarvoor  een studie uit 2017 aanhaalt. ‘Er is nog veel niet geweten.’ 

Kan uw kat uw ‘babytaaltje’ onderscheiden van uw normale spreekstem?

Uit het Franse onderzoek blijkt dat een kat wel degelijk weet of een mens tegen haar spreekt of tegen iemand anders. Die ‘katgerichte spraak’ die een kat kan herkennen, is echter niet dezelfde als hoe we tegen baby’s spreken. ‘Het is ook nog anders dan hoe we tegen honden spreken’, verheldert onderzoeker Charlotte De Mouzon (Université Paris Nanterre). ‘Bij honden wisselen we meer van toonhoogte in één zin.’ De onderzoekers spreken daarom van ‘katgerichte’ spraak en niet van babytaal. 

In de video wordt beweerd dat katten die katgerichte stem zouden verkiezen boven een normale stem. Bioloog Els Peeters nuanceert. Volgens het haar is het speculatief om van een een voorkeur te spreken. ‘We praten inderdaad anders tegen een kat dan tegen een mens. De vraag is: heeft de kat dat ‘liever’, of is ze gewoon zo getraind dat ze weet dat die toon voor haar bedoeld is? Het is niet omdat een kat dat zo geleerd heeft, dat het ook haar voorkeur wegdraagt.’ Ook de Franse onderzoekers schrijven dat ze gewoontevorming niet kunnen uitsluiten als oorzaak. 

Reageren katten vaker op een hoge stem?

Volgens de Instagramvideo reageren katten vaker wanneer hun eigenaars een hoge toon en verlengd strotklepje gebruiken. Een van de onderzoekers in de Franse studie, Charlotte De Mouzon (Université Paris Nanterre), zegt echter dat ze zo’n verlengd strotklepje in de wetenschappelijke literatuur nog nergens is tegengekomen. ‘Dit is de eerste keer dat ik daarvan hoor.’, antwoordt ze op onze vraag daarover. 

We spreken met logopedist en stemtherapeut Elles Geeroms. ‘Het gehele spraakkanaal (larynx)’, legt zij uit, ’kan je verlengen. Als je bijvoorbeeld je strottenhoofd en ringkraakbeen kantelt, die deel uitmaken van dat spraakkanaal, wordt er effectief een hogere toon geproduceerd. Het strotklepje daarentegen, is een vaste structuur. Dat kun je volgens mij niet doen veranderen van vorm. Het kan enkel open of toe gaan.’*

Katteneigenaars gebruiken wel een hogere stem als ze tegen hun huisdier praten, bevestigt onderzoeker Charlotte De Mouzon. Bioloog Els Peeters (Odisee) beaamt dat: ‘Ik merk dat we inderdaad anders spreken tegen katten, met een hogere toon. Omdat de prooidieren van katten hoge geluiden maken, is het bovendien biologisch gezien verklaarbaar dat hogere geluiden hun aandacht beter zouden trekken. Toch moeten we in het achterhoofd houden dat we onze katten misschien gewoon zo trainen door die toon altijd te gebruiken.’ 

Negeert uw kat vreemden, omdat ze hun stem kan onderscheiden van de uwe? 

Uw kat kan uw stem onderscheiden van die van vreemden, stelt het onderzoek van De Mouzon en haar collega’s. Dat ze daarom vreemden zou negeren, klopt niet.  Ook Tiny De Keuster benadrukt dat. ‘Katten en honden verschillen in hun reactie op vreemden, maar dat wil niet zeggen dat katten vreemden totaal negeren. Er was in de onderzoeksresultaten alleen onvoldoende respons om van een sterke reactie te spreken.’ 

Als er geen reactie komt op uw kattenstem, negeert uw kat u dan opzettelijk?

Dat is geen onderzoeksresultaat van de Franse studie. Tiny De Keuster beklemtoont dat er onvoldoende onderzoek is om dergelijke conclusies te trekken. ‘De huidige verklaringen over het sociaal leven van katten zijn helaas onvolledig en vaak kort door de bocht. Er is nood aan wetenschappelijk onderzoek om katten beter te leren begrijpen, zowel in kat-kat relaties als in de kat-mens relatie. Daarom zijn studies als deze zo belangrijk.’ 

Dat katten toch een soort eigenwijze diva’s zouden zijn, kunnen we op basis van de beschikbare informatie niet weerleggen, noch bevestigen. Wel stellen de auteurs van de Franse studie dat hun resultaten bijkomend bewijs leveren dat katten gevoelige en communicatieve wezens zijn. Tiny De Keuster en Els Peeters zijn het daarmee eens. ‘Dat blijkt duidelijk uit de studie. Katten leren door ervaring en samenleven met de mens’, aldus De Keuster.

Conclusie
Uw kat weet of u het tegen haar hebt en kan uw stem onderscheiden van die van vreemden. Op vreemden reageren katten niet sterk, ongeacht welke toon en manier van spreken die gebruiken. Wat niet klopt, is dat katgerichte spraak hetzelfde zou zijn als babytaal of dat we daarbij ons strotklepje zouden verlengen. De claim dat katten sterker reageren op babytaal en het onderscheid maken tussen hun eigenaar en vreemden, beschouwen we daarom als eerder waar.