Factcheck: ja, uit schildluis gewonnen kleurstof E120 kan in slagroomgebak zitten

In een Facebookgroep wordt gewaarschuwd voor geplette schildluizen in slagroomgebak van de Nederlandse supermarktketen Jumbo. Volgens de ingrediëntenlijst bevat het product de kleurstof E120, die inderdaad uit de cochenilleluis wordt gewonnen en aan heel wat voedingsmiddelen wordt toegevoegd.    

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In de Facebookgroep NEEN tegen Voedingsmiddelen met krekel en insectenmeel, die 11.200 leden telt, wordt op 29 maart onderstaand bericht gepost (hier gearchiveerd).

De post bevat twee foto’s. Op de eerste zien we een lege verpakking van slagroomgebak van de Nederlandse supermarktketen Jumbo, op de tweede een ingrediëntenlijst, vermoedelijk van datzelfde gebak. In het bijschrift wordt ervoor gewaarschuwd dat het product E120 zou bevatten, ‘geplette schildluizen’. Op de tweede foto lezen we: ‘kleurstoffen: E120’.

De post lokt een aantal verontwaardigde reacties uit.

Volgens andere reacties wordt E120 al langer aan ons voedsel toegevoegd. Sommigen spreken van ‘misleiding’ van de consument.

Karmijnzuur

Het gebruik van E120 is inderdaad niet nieuw, maar met misleiding van de consument heeft het weinig te maken. E120 is ‘karmijnzuur’ of ‘karmijn’, een kleurstof die wordt gewonnen uit de cochenilleluis en die wordt gebruikt om voedingsproducten roze te kleuren. 

‘E120 is toegelaten als kleurstof in sommige levensmiddelen, zoals bepaald in de Europese additievenverordening 1333/2008’, bevestigt Annelies Wynant, medewerker externe communicatie bij de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. ‘E120 is inderdaad afkomstig van insecten, maar dat het “geplette schildluis” zou zijn, is niet helemaal correct: het gaat om een zeer sterk uitgezuiverd extract van schildluizen, dat nog een zeer kleine fractie aan eiwitten bevat. In de wetgeving staat: “Karmijnzuur wordt verkregen uit extracten (in water, alcoholwater of alcohol) van cochenille, dat bestaat uit de gedroogde lijfjes van het vrouwtje van het insect Dactylopius coccus Costa.” Na een herbeoordeling door de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA), die wees op een risico op eiwitallergie, werden de zuiverheidseisen nog strenger gemaakt in de verordening 2018/1472. De kleurstof is nu nog meer gezuiverd: er zit nog maximaal 2,2 procent eiwit in karmijnzuur.’

Ingrediëntenlijst

De kleurstof staat uiteraard in de ingrediëntenlijst, zodat de consument op de hoogte is van de aanwezigheid. Wanneer een voedingsproduct insecten bevat, dan moet dat in principe altijd uitdrukkelijk worden vermeld in de ingrediëntenlijst op de op de verpakking, legde woordvoerster Wendy Lee van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu uit in een eerdere factcheck van Knack. ‘De goedgekeurde insecten en afgeleide producten moeten altijd vermeld worden in de ingrediëntenlijst met de wettelijke benaming die opgenomen is in de goedkeuring, en zowel de Latijnse als de Nederlandse benaming moet vermeld worden’, aldus nog Lee. 

‘E120 valt als kleurstof echter niet onder de Novel Food wetgeving die op insecten van toepassing is’, legt Liesbeth Van de Voorde van de communicatiedienst van het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) uit, ‘maar onder de wetgeving die van toepassing is op de levensmiddelenadditieven.’ Dat zijn stoffen die met een bepaald doel aan een levensmiddel worden toegevoegd, bijvoorbeeld een kleurstof, een bewaarmiddel of een smaakversterker, en die worden aangeduid met een E-nummer. 

‘Het zijn de eiwitten die kunnen zorgen voor een mogelijke allergie’, voegt Annelies Wynant van de FOD Volksgezondheid nog toe. ‘Door die sterke uitzuivering is het niet nodig om bij E120 insecten expliciet te vermelden als mogelijk allergie-risico.’

WEF

De waarschuwing voor de ‘geplette schildluizen’ past binnen een ruimer discours dat sinds het einde van de coronapandemie gangbaar is bij complotdenkers. Dat discours stelt dat het Wereld Economisch Forum (WEF), het internationaal overlegorgaan geleid door directeur Klaus Schwab, mensen zou willen verplichten om insecten te eten, en dat insecten ‘stiekem’ aan onze voeding zouden worden toegevoegd.