Factcheck: ja, religies en levensbeschouwingen krijgen jaarlijks een klein miljard subsidies

‘Bijna 1 miljard subsidies elk jaar aan godsdiensten’, zo tweette Vlaams Parlementslid Maurits Vande Reyde (Open VLD). En het is een vrij realistische schatting.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op Twitter schreef Vlaams Parlementslid Maurits Vande Reyde (Open VLD): ‘Bijna 1 miljard subsidies elk jaar aan godsdiensten, waaronder 300 miljoen euro voor aparte lessen aan elke religie afzonderlijk.’

Wanneer we contact opnemen met Vande Reyde, verwijst hij naar een schriftelijke vraag over alle uitgaven van de Vlaamse overheid en lokale besturen, gerelateerd aan religies en levensbeschouwingen. In 2020 gaf de Vlaamse overheid daar 319.415.069 euro aan uit. Het grootste deel daarvan (302 miljoen) ging naar levensbeschouwelijke vakken in het onderwijs. Vanuit de lokale besturen vloeide ruim 127 miljoen naar de kerkfabrieken. Uit een andere parlementaire vraag blijkt dat de Waalse lokale besturen ruim 91 miljoen euro per jaar uitgeven aan religies en levensbeschouwingen. Verder zijn er nog de federale subsidies. Daarvoor verwijst Maurits Vande Reyde naar een recent artikel van La Dernière Heure, dat becijferde dat het om een jaarlijks bedrag van 143 miljoen euro gaat.

Daarnaast zijn er nog enkele onbekende kostenposten, aldus Vande Reyde. ‘Je hebt nog de uitgaven van de provincies, van de Waalse, Brusselse en Duitstalige overheden – waaronder de kosten voor het onderwijspersoneel – en de vrijstellingen binnen de fiscaliteit. Zo zijn gebedshuizen vrijgesteld van onroerende voorheffing en genieten religieuze organisaties een verlaagd tarief van erf- en schenkbelasting. Tel alles op en je komt bijna aan een miljard.’

Onderzoekster Leni Franken (Universiteit Antwerpen) geeft hem grotendeels gelijk. ‘In mijn boek Geld voor je god? De financiering van levensbeschouwingen in België schatte ik het bedrag op 0,9 miljard euro. Uit cijfers van de Nationale Bank bleek dat de overheid in 2020 487 miljoen euro uitgaf aan ‘diensten van religieuze en andere gemeenschappen’. Daarnaast zijn er nog uitgavenposten als ‘recreatie, cultuur en religie’, goed voor 300 miljoen. Ook daarvan gaat een deel naar religies. En dan heb je nog de kosten voor levensbeschouwelijke vakken. Die 302 miljoen gaat enkel over Vlaanderen, én enkel over het officiële onderwijs. Als je de loonkosten voor de levensbeschouwelijke vakken in het vrije onderwijs zou meetellen, komt er nog een aanzienlijk bedrag bij. Dan is één miljard een realistische schatting. Maar er is zeker behoefte aan meer transparantie.’

Dat laatste beaamt professor ethiek Freddy Mortier (UGent). ‘In 2005 was ik covoorzitter van een commissie over de financiering van religieuze en levensbeschouwelijke organisaties. Het bleek een krankzinnig kluwen vol inconsequenties en ongelijke behandeling.’ Mortier vroeg alle recente cijfers op, die grotendeels overeenkomen met de cijfers waaraan Vande Reyde refereert. ‘Als ik de Vlaamse, federale, provinciale en lokale subsidies optel, kom ik aan bijna 650 miljoen. Wat betreft de fiscale vrijstellingen: daarover circuleren verschillende schattingen, in een commissie van het Vlaams Parlement had Vande Reyde het zelf over 130 miljoen, maar dat kan ik niet verifiëren. En wat het levensbeschouwelijke onderwijs in Franstalig België betreft: dat kost een stuk minder dan in Vlaanderen, omdat het in het secundair onderwijs gehalveerd is. Een realistische schatting lijkt me 200 miljoen euro. Al bij al lijkt de uitspraak van Vande Reyde me dus een lichte overschatting, al zit hij wel in de juiste richting.’