Factcheck: ja, naar schatting 20 procent van de bevolking heeft een beperking

‘20 procent van de mensen heeft een beperking’: dat beweerde Vlaams parlementslid Karin Brouwers (CD&V). En het klopt, al is enige nuance nodig.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In de commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media van het Vlaams Parlement stelde parlementslid Karin Brouwers (CD&V) een vraag over het VRT-beleid met betrekking tot het verhogen van de schermaanwezigheid van mensen met een beperking. ‘20 procent van de mensen heeft een beperking, en die zijn niet allemaal zichtbaar’, zo klonk het.

Wanneer we contact opnemen met Brouwers, geeft ze aan dat haar collega-parlementslid Maurits Vande Reyde (Open VLD) dat percentage in diezelfde commissie al had aangehaald. Zij had het cijfer zelf ook al eerder gelezen, onder meer in de ‘Inclusiespiegel Vlaanderen 2016’, een publicatie van GRIP vzw (Gelijke Rechten voor Iedere Persoon met een handicap). Daarin wordt verwezen naar verschillende surveys, waaruit zelfs hogere percentages naar voren komen.

We benaderen verschillende experts en organisaties, zoals het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH), Statbel en de FOD Sociale Zekerheid, maar precieze cijfers over het aantal mensen met een beperking in Vlaanderen en/of België blijken niet voorhanden.

De beste indicaties vinden we in een recent rapport van Statistiek Vlaanderen: ‘Maatschappelijke positie en participatie van personen met een handicap’. Daarin wordt een eerste hoofdstuk gewijd aan de afbakening van de doelgroep. Statistiek Vlaanderen baseert zich op de definitie uit artikel 1 van het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap: ‘Personen met langdurige fysieke, mentale, intellectuele of zintuiglijke beperkingen die hen in wisselwerking met diverse drempels kunnen beletten volledig, effectief en op voet van gelijkheid met anderen te participeren in de samenleving’.

Uit het rapport wordt meteen duidelijk dat er geen exacte cijfers zijn: ‘Er bestaat in Vlaanderen of België geen uniek centraal administratief register van personen met een door de overheid erkende handicap.’

Maar er zijn dus wel indicaties. Een eerste is de groep Vlamingen die ondersteuning krijgen van het VAPH (103.640 personen in 2020), maar uiteraard is dat slechts een deel van de mensen met een beperking. Daarnaast zijn er de personen (vanaf 18 jaar) wier handicap erkend is door de FOD Sociale Zekerheid, wat diverse sociale en fiscale voordelen oplevert.

In 2020 ging het in het Vlaamse Gewest om 6,2 procent van de meerderjarige bevolking. Maar ook dat is een onderschatting van het totale aantal mensen met een beperking. Daarom worden in het rapport ook enkele algemene bevolkingsenquêtes besproken: de recentste gezondheidsenquête van Sciensano (2018), de EU-SILC-Survey van Statbel (2020) en de survey ‘Sociaal-culturele verschuivingen’ van Statistiek Vlaanderen (2018). Daaruit worden telkens de percentages meerderjarige Vlamingen gehaald die aangeven een langdurige ziekte, aandoening of handicap te hebben én beperkt te zijn in hun dagelijkse activiteiten. Het gaat respectievelijk om 16, 18 en 24 procent.

Al zijn er bij zulke enquêtes wel enkele tekortkomingen. Zo gaat het altijd om subjectieve beoordelingen door de ondervraagden zelf. Tegelijk worden verschillende groepen (zoals minderjarigen, maar ook mensen die in instellingen wonen of een verstandelijke beperking hebben) amper tot niet bereikt.