Factcheck: ja, lokale krant plaatste foto met kerstboom bij artikel over drukte op 1 mei

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media circuleren screenshots van een artikel over drukke winkelstraten op 1 mei met een foto waarop een kerstboom te zien is. Het blijkt te gaan om een fout van een Rotterdamse krant. Zij haalden het artikel offline na publicatie.

Op 5 mei plaatst de Instragrampagina wakeupbelgium een afbeelding online. We lijken een screenshot van een online artikel te zien.

Twee elementen zijn rood omcirkeld: het moment van publicatie – 1 mei 2021 om 17.45 uur – en een kerstboom op de foto bij het stuk. Het bijschrift bij de afbeelding luidt: ‘lol (laughing out loud, red.) kerstbomen in mei en al’. Wakeupbelgium heeft 1328 volgers op Instagram en het bericht krijgt 102 vind-ik-leuks.

Hetzelfde screenshot van het artikel ‘Drukte in winkelsteden op de eerste zaterdag na versoepelingen’ met de rode cirkels vinden we ook terug in verschillende berichten op Twitter en Facebook. De afbeelding bereikt zo tienduizenden socialemediagebruikers.

In de commentaren wordt er vaak smalend gedaan over de media. De media worden vergeleken met een virus, ‘je wordt voorgelogen’ en ‘je verzint een verhaaltje en plakt er een stockfoto bij’.

Onder een van de Facebookberichten ontstaat een discussie over wat we juist zien. Waarvan zien we een screenshot? Het zou gaan om ‘dom knip- en plakwerk’ van nieuws uit IJsselmonde, een stadsdeel van Rotterdam.

Een andere Facebookgebruiker deelt een link naar de site van Dagblad 010, maar schrijft erbij dat het artikel ‘snel eraf is gehaald’. Dagblad 010 is een lokale krant van Rotterdam, genoemd naar het netnummer van de stad.

Wanneer we klikken op die link krijgen we inderdaad een foutmelding: ‘Sorry, de pagina die u zoekt kan niet worden gevonden’.

Kunnen we achterhalen of het hier om een screenshot van een echt artikel gaat? Of werd alles geconstrueerd? Hoewel het artikel van Dagblad 010 niet meer online staat, proberen we de (verwijderde?) webpagina toch terug te vinden.

We zoeken met Google naar berichten op de site dagblad010.nl/IJsselmondeNieuws met de zoekwoorden ‘drukte in winkelsteden’.

We krijgen één zoekresultaat met dezelfde titel als de titel op de afbeelding die we onderzoeken. Als we op die link klikken krijgen we opnieuw dezelfde foutmelding. Rechts van de link in Google staat echter een klein driehoekje. We klikken daarop en vervolgens op ‘in cache’.

Zo komen we uit op dezelfde pagina zoals de zoekmachine Google die op op 3 mei 2021 om 4u50 heeft opgeslagen. Google maakt kopieën van webpagina’s in een database, zodat die snel doorzocht kunnen worden als je googelt. Ook als de originele pagina offline is gehaald, blijft de kopie ‘in cache’ soms nog wel beschikbaar.

We weten nu zeker dat begin mei dit artikel te zien was op de site van Dagblad 010. En we zien inderdaad een foto met een kerstboom om het artikel te illustreren.

We laden de foto met de kerstboom op bij Google Afbeeldingen om na te gaan of hij al eerder online verscheen.

Google suggereert als zoekwoorden bij de afbeelding ‘black friday te druk rotterdam’. Dat blijkt een correcte suggestie, want we vinden de foto terug bij artikels van onder andere Het Laatste Nieuws, De Morgen, Transport Online, Noordhollands Dagblad en Leidsch Dagblad over drukte in Nederlandse winkelstraten op koopjesdag Black Friday op 27 november 2020. Dat er toen een kerstboom stond, hoeft niet te verbazen.

Volgens een artikel in Metro met dezelfde foto zien we een ‘momentopname van de Koopgoot in Rotterdam tijdens Black Friday’. De fotograaf is Pieter Stam de Jonge. We nemen contact met hem op om de info te verifiëren, maar we krijgen geen reactie.

In elk geval stemmen visuele elementen in de foto (onder) overeen met wat we zien als we in Google Streetview naar de Koopgoot in Rotterdam gaan (boven).

Bovendien plaatste iemand een foto van een erg vergelijkbare kerstboom online op die locatie in Google Maps in november 2020.

Terug naar het – wellicht verwijderde – artikel van Dagblad 010. Onder dat artikel staat dat het artikel én de foto afkomstig zijn van ANP, het Algemeen Nederlands Persbureau.

We nemen contact op met ANP over de foto bij het artikel. Maakte het ANP een fout door de foto bij het artikel te plaatsen, dat zij aanbieden aan verschillende nieuwssites? ‘Nee’, zegt manager foto Edouard van Arem ‘In dit geval is de openbaarmaker (Dagblad 010, red.) degene geweest die bij het nieuwsartikel (tekst) zelf een passende foto heeft gezocht.’

De nieuwstelex van ANP verscheen ook bij onder andere Hart van Nederland en Reformatorisch Dagblad (RD). Zij gebruikten andere foto’s bij de tekst. RD vermeldt daarbij expliciet dat het over een archiefbeeld gaat.

We belden en mailden ook naar de redactie van Dagblad 010, maar kregen tot op heden geen reactie over de merkwaardige fotokeuze bij het artikel.