Factcheck: ja, lawaai kan invloed hebben op vrouwelijke vruchtbaarheid

‘Geluidsoverlast kan vrouwelijke vruchtbaarheid schaden’, zo kopte de Britse website Women’s Health. Uit onderzoek blijkt inderdaad een beperkt verband tussen verkeerslawaai en verminderde vruchtbaarheid bij vrouwen. Al kunnen ook andere factoren meespelen. We beoordelen de stelling als eerder waar.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op de website Women’s Health lazen we een artikel over de impact van geluidspollutie op vrouwelijke vruchtbaarheid. ‘Blootstelling aan verkeerslawaai kan het risico op onvruchtbaarheid met 14 procent doen stijgen’, zo klinkt het. Als bron wordt verwezen naar Deens onderzoek dat recent verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift The BMJ. Op basis van gezondheidsgegevens van ruim 900.000 Deense mannen en vrouwen tussen 30 en 45 jaar en schattingen van verkeerslawaai op hun woonplaats, werd een verband gevonden tussen verkeerslawaai en een hoger risico op onvruchtbaarheid bij vrouwen ouder dan 35 jaar. Bij mannen bleek vooral fijnstof (PM 2.5) een rol te spelen.

‘Dit onderzoek is zeer goed uitgevoerd’, zegt professor omgeving en gezondheid Lode Godderis (KU Leuven). ‘Al heb ik wel twee bedenkingen. Het is epidemiologisch onderzoek, waarbij twee datasets met elkaar verbonden worden. Je kunt dus geen uitspraken doen over oorzaak en gevolg. Verder is de blootstelling aan verkeerslawaai niet gemeten: het is een schatting, op basis van bestaande gegevens. Maar het is zeker interessant om dit verder te onderzoeken. Uit eerder onderzoek weten we dat lawaai een impact kan hebben op complicaties tijdens een zwangerschap, zoals hoge bloeddruk en diabetes.

‘Een andere Deense studie wees uit dat blootstelling aan verkeerslawaai er ook voor kan zorgen dat het langer duurt voor vrouwen zwanger raken. Al bleek het wel om een beperkt effect te gaan: verkeerslawaai maakt je zeker niet onvruchtbaar, maar bij vrouwen die al minder vruchtbaar zijn, kan het wel een extra duwtje zijn dat zwanger worden nog moeilijker maakt.’

Er zijn verschillende hypotheses die de link tussen lawaai en verminderde vruchtbaarheid kunnen verklaren, aldus Godderis. ‘Door lawaai kan de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as geactiveerd worden, waardoor de hormoonhuishouding in de war kan raken, wat ook een effect kan hebben op hormonen die belangrijk zijn voor zwangerschap. Uit ander onderzoek bleek bijvoorbeeld dat vrouwelijke verpleegkundigen die worden blootgesteld aan veel lawaai, meer kans hebben op een verstoorde menstruele cyclus. Stress zou in dit alles een cruciale rol spelen: lawaai leidt tot stress, wat onder meer een invloed heeft op de slaapkwaliteit en cortisolgehaltes, wat ook weer gelinkt kan worden aan vruchtbaarheid.’

Ook professor milieu-epidemiologie Tim Nawrot (UHasselt en KU Leuven) vindt dit een kwalitatieve studie. ‘We weten uit eerder onderzoek dat lawaai een ernstige impact heeft op de gezondheid, dus het is niet zo verbazingwekkend dat er ook een invloed kan zijn op vruchtbaarheid. Maar verkeerslawaai hangt natuurlijk vaak samen met de nabijheid van veel verkeer, waardoor dit ook verklaard kan worden door de aanwezigheid van concentraties roetdeeltjes, die de kleinste deeltjes binnen het PM 2.5-mengsel omvatten, waarnaar in deze studie wordt verwezen. Uit onderzoek waaraan ik zelf meewerkte, blijkt dat die roetdeeltjes zelfs in de eierstokken van vrouwen worden teruggevonden.’