Factcheck: ja, honing kan een alternatief zijn voor antibiotica bij infecties van de bovenste luchtwegen

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Bij courante infecties van de bovenste luchtwegen grijp je beter naar een lepeltje honing dan naar medicatie.’ Dat lazen we onlangs in Plus Magazine. En het klopt grotendeels.

In Plus Magazine lazen we dat je ‘bij courante infecties van de bovenste luchtwegen’ beter grijpt ‘naar een lepeltje honing dan naar medicatie’. Dat zou de conclusie zijn ‘van Britse wetenschappers in een gerenommeerd vakblad’. Eerder dit jaar verscheen in BMJ Evidence-Based Medicine inderdaadeen meta-analyse van die kwestie. De auteurs stellen dat het gebruik van antibiotica bij infecties van de bovenste luchtwegen de kans op antimicrobiële resistentie verhoogt, terwijl honing beter blijkt te werken.

Een interessant artikel, vindt professor pneumologie Geert Verleden (UZ Leuven). ‘In de volksmond wordt zo’n “courante infectie van de bovenste luchtwegen” een “snotvalling” genoemd: prikkelende keel, verstopte neus, niezen, snotteren en hoesten. Dat wordt bijna altijd veroorzaakt door een virus, waardoor het inderdaad absurd is om antibiotica voor te schrijven. En toch is dat wat veel patiënten nog altijd verwachten, ondanks jarenlange campagnes. We weten al jaren dat honing een antibacteriële werking heeft – het wordt bijvoorbeeld ook gebruikt bij wondverzorging – en de laatste jaren is er steeds meer onderzoek naar de effecten van honing met propolis: een substantie die honingbijen maken met onder meer hars en pollen, om gaten in de bijenkorf te dichten. Er is nog verder onderzoek nodig, maar we kunnen zeker stellen dat een “snotvalling” beter behandeld wordt met honing, pijnstillers en eventueel neusdruppels dan met antibiotica.’

Hoogleraar neus-keel-oorziekten Olivier Vanderveken (UZA) vindt het ook een goede zaak dat mensen bij een infectie van de bovenste luchtwegen eerder grijpen naar honing en koortswerende medicatie, en veel rusten. ‘Gezonde mensen zullen gemiddeld even snel genezen van zo’n banale infectie, met of zonder antibiotica. Maar de vraag is: kan honing effectief helpen? Van honing zijn vooral de antimicrobiële eigenschappen bekend. Maar zo’n infectie van de luchtwegen wordt standaard door een virus veroorzaakt. Je kunt andere hypotheses bedenken – dat honing bijvoorbeeld meer comfort biedt, of ook antiviraal werkt. Maar om die te bewijzen, is een studie met een duidelijk protocol nodig: een eerste groep patiënten krijgt honing in duidelijk omschreven dosissen en toedieningsvorm, de tweede enkel pijnstillers, de derde antibiotica en de vierde een placebo. Vervolgens zou je die hypotheses nog moeten testen in het laboratorium.’ Al heeft Vanderveken nog een belangrijke kanttekening: ‘Bij een deel van de patiënten kan er een bijkomende bacteriële besmetting zijn. Dan moet wél op tijd worden begonnen met antibiotica.’

Ook hoogleraar neus-keel-oorziekten Thibaut Van Zele (UZ Gent) vindt dat mensen bij een banale infectie beter honing nemen dan antibiotica, maar hij is niet volledig overtuigd door het artikel. ‘De auteurs vergelijken vooral studies bij kinderen, waardoor je de effecten niet kunt veralgemenen. Bovendien is er veel variatie tussen de studies: in de ene wordt gekeken naar het effect van honing, in de andere naar dat van honing met kruidenextracten, soms blijkt een placebo even goed te werken als honing enzovoort. De meeste virale luchtweginfecties genezen vanzelf, zonder antibiotica. Een lepeltje honing nemen kan dan vast geen kwaad. Maar of het echt bijdraagt? Daarvoor is meer onderzoek nodig.’

Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.