Factcheck: ja, gezin van leefloners kan meer dan 4000 euro per maand aan uitkeringen ontvangen

Als meerdere leefloners in één gezin wonen, dan kunnen ze hun uitkeringen combineren, waardoor hun maandinkomen kan oplopen tot meer dan 4000 euro, stelt Vlaams Parlementslid Tomas Roggeman (N-VA). In bepaalde gevallen klopt dat. Het kersverse Arizona-regeerakkoord voorziet in een cumulplafond voor uitkeringen, al worden in de tekst geen concrete bedragen of situaties genoemd. 

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Eind januari mailt een lezer naar de factcheckredactie van Knack: ‘Bart De Wever beweert in Het Laatste Nieuws dat een doorsnee leefloongezin al snel 4000 euro krijgt. Kunnen jullie die claim factchecken?’ 

De man stuurt een link mee naar het bewuste artikel in Het Laatste Nieuws, dat verscheen op 28 januari (achter betaalmuur). ‘Leefloners in hetzelfde gezin ontvangen soms tot 4000 euro’, luidt de titel.

In het artikel wordt uitgelegd hoe een gezin aan die 4000 euro kan komen. Wie over te weinig bestaansmiddelen beschikt, kan bij het OCMW aankloppen voor een leefloon. Die basisuitkering bedraagt 1288 euro voor een alleenstaande, 1741 euro voor een gezinshoofd met minstens één kind ten laste en 858 euro voor wie samenwoont. Daarnaast kan een gezin ook nog rekenen op het Groeipakket – de vroegere kinderbijslag. Omdat leefloners een laag inkomen hebben, krijgen ze naast het basisbedrag van 180,19 euro ook nog sociale toeslagen.

Dat systeem wil de N-VA hervormen, volgens het Het Laatste Nieuws, door de financiële steun die iemand van de overheid krijgt, te begrenzen: ‘Als meerderjarige kinderen nog thuis wonen – en dus kindergeld én een leefloon krijgen – moet er kritisch gekeken worden naar de totale inkomsten, vindt Vlaams Parlementslid voor N-VA Tomas Roggeman.’

4200 euro

Roggeman geeft in het artikel een fictief voorbeeld: ‘Stel dat een alleenstaande moeder samenwoont met haar twee volwassen kinderen die ook een leefloon ontvangen en een minderjarig kind, dan ontvangt het gezin maandelijks 3457 euro aan uitkeringen en ruim 780 euro via het Groeipakket. In totaal gaat het dan over meer dan 4200 euro.’

https://www.knack.be/nieuws/naheisa-over-gelekt-ocmw-document-je-mag-een-leefloon-niet-als-een-hangmat-zien/

In een Facebookpost over nieuwkomers deelt Vlaams Parlementslid Maurits Vande Reyde (Open VLD) exact hetzelfde voorbeeld als Roggeman, met dezelfde bedragen.

Kloppen de bedragen in dat voorbeeld?

De alleenstaande moeder ontvangt als gezinshoofd 1741 euro. Ook de twee meerderjarige kinderen, die bij hun moeder wonen, krijgen een leefloon. Dat kan, bevestigt Tomas Roggeman (N-VA), die tijdens de vorige legislatuur OCMW-voorzitter was in Dendermonde, aan de telefoon. ‘De RMI-wet of de wet betreffende het recht op maatschappelijke integratie van 26 mei 2002, die de algemene voorwaarden opsomt waaraan iemand moet voldoen om recht te hebben op een leefloon, staat dat niet in de weg, en de rechtspraak heeft dat ook bevestigd.’

In dit fictieve voorbeeld krijgt ieder meerderjarig kind 858 euro – het bedrag voor een samenwonende. Opgeteld komt het bedrag aan leeflonen neer op 3457 euro voor het gezin.

Hebben de kinderen in dit gezin recht op het Groeipakket? Voor het minderjarige kind is dat onvoorwaardelijk het geval. Meerderjarige kinderen tussen 18 en 25 hebben onder bepaalde voorwaarden recht op het Groeipakket. Schoolverlaters behouden het recht op een Groeipakket nog maximaal 12 maanden. Het recht stopt wanneer de meerderjarige aan het werk gaat of een sociale uitkering ontvangt, maar een leefloon of een vergoeding voor vrijwilligerswerk zijn uitzonderingen op die regel. De twee meerderjarige kinderen in het fictieve voorbeeld kunnen dus, elk gedurende maximaal 12 maanden, hun leefloon combineren met het Groeipakket. 

Volgens de huidige regeling bedraagt het basisbedrag van het Groeipakket 180,19 euro per kind. Naast de basisbedragen zijn er ook sociale toeslagen voor mensen met een laag inkomen. Die variëren van 36,41 tot 105,69 euro per kind, afhankelijk van de hoogte van het inkomen en het aantal kinderen in het gezin.

In dit fictieve voorbeeld ontvangt het gezin volgens Roggeman drie keer het basisbedrag van 180,19 euro (= 540, 57 euro) plus drie keer een sociale toeslag van 83,17 euro per kind (= 249,51 euro) – dat is de toeslag die is vastgelegd voor een gezin met meer dan twee kinderen en een jaarinkomen tussen 40.187,19 euro en 75.593,05 euro. In totaal gaat het dus om een Groeipakket van 790,08 euro. 

Aangezien we niet de exacte leeftijden kennen van de kinderen uit het voorbeeld, kunnen de bedragen wel enigszins afwijken. In 2019 werd het systeem hervormd, maar kinderen geboren voor 2019, behielden de bedragen waar zij in het oude systeem recht op hadden.

https://www.knack.be/factcheck/factcheck-hangt-het-van-de-domiciliegemeente-af-of-een-student-een-leefloon-krijgt/

Als we het bedrag van het Groeipakket (790,08 euro) van dit gezin optellen bij de 3457 euro aan leeflonen, komen we uit op 4247,08 euro aan uitkeringen.

Cumulplafond

Hoeveel gezinnen meer dan 4000 euro aan uitkeringen ontvangen, weet Roggeman niet.In het HLN-artikel lezen we wel dat uit cijfers die hij heeft opgevraagd bij Vlaams minister van Welzijn Caroline Gennez (Vooruit) is gebleken dat in 2022 meer dan 40.700 Vlaamse gezinnen hun leefloon combineerden met het Groeipakket.

In het kersverse Arizona-regeerakkoord is sprake van een cumulplafond voor uitkeringen. Op pagina 15 lezen we het volgende: ‘Om excessen te vermijden, plafonneren we het geheel aan sociale bijstand en voordelen. We ontwikkelen hier een gedifferentieerd kader dat toelaat rekening te houden met de objectieve noden van een gezin, met bijzondere aandacht voor eenoudergezinnen. Voordelen in het kader van de ziekteverzekering zijn vrijgesteld. Sociale voordelen koppelen we aan het inkomen en het statuut. We beperken ze in totale omvang per gezin.’

In de tekst worden geen concrete bedragen of situaties genoemd. Het is dus onmogelijk in te schatten wat de impact zou zijn op de financiële situatie van het gezin in bovengenoemd fictief voorbeeld.