Factcheck: ja, geuren kunnen een effect hebben op ons leervermogen

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Geuren stimuleren het leervermogen.’ Dat lazen we onlangs in het tijdschrift Plus Magazine. En het klopt deels.

Nu heel wat jongeren met examenstress kampen, pakt Plus Magazine uit met een opvallend nieuwtje: ‘Geuren stimuleren het leervermogen. Door zowel tijdens het studeren, gedurende de slaap, als bij een testmoment rozenaroma’s te verspreiden in de lucht, wordt informatie efficiënter opgeslagen in het geheugen, zo blijkt uit een Duits onderzoek.’ Na enig online zoekwerk vinden we inderdaad een recent onderzoek van wetenschappers van de universiteit van Freiburg, dat verscheen in Scientific Reports. Duitse leerlingen van 11 en 12 jaar werden tijdens het studeren van Engelse woordjes, tijdens hun slaap en tijdens een toets geconfronteerd met telkens dezelfde rozengeur, wat een positief effect had op hun resultaten.

Daar schrikt geurwetenschapper Caro Verbeek (Vrije Universiteit Amsterdam) niet van. ‘De hersengebieden voor emotie, geheugen en geur zijn nauw met elkaar verbonden. Geuren worden onbewust waargenomen, maar kunnen wel worden gekoppeld aan kennis die je bewust leert. Een wiskundelokaal op school kan bijvoorbeeld een specifieke geur hebben die leerlingen onbewust opsnuiven, waardoor het voordelig kan zijn om het wiskunde-examen in datzelfde lokaal af te nemen.’

Volgens professor cognitieve psychologie Wouter Duyck (UGent) klinkt dit onderzoek aanvankelijk als ‘hocus pocus’, maar lijkt het wel te kloppen. ‘Alles wat we leren, wordt opgeslagen in verbindingen of associaties: dat fenomeen is goed bestudeerd. Hier wordt zo’n associatie gecreëerd met een geur. Die werkt blijkbaar net zoals een visueel geheugensteuntje, dat je mee codeert in de herinnering, en waarmee je die informatie vervolgens vlotter weer kunt ophalen. Het verrassendst aan dit onderzoek is de rol van slaap, maar ook dat bevestigt onze kennis dat de hippocampus – het geheugencentrum van de hersenen, waar ook geuren worden verwerkt – tijdens de slaap inderdaad belangrijk is voor de consolidatie van herinneringen.’

Ook de Amerikaanse neurowetenschapper Rachel Herz (Brown University en Boston College), die gespecialiseerd is in geuren, kent het fenomeen. ‘Maar ik heb toch een aantal kanttekeningen bij het slaapgedeelte van dit onderzoek. Wij hebben al aangetoond dat de geurwaarneming niet werkt tijdens de “trage slaap” ( slow-wave sleep) en remslaap, fases die cruciaal zijn voor het consolideren van informatie. Bovendien reageren de reukreceptoren na een tijdje sowieso niet meer als ze langdurig aan eenzelfde geur worden blootgesteld.’

Professor biologische psychologie Rudi D’Hooge (KU Leuven) is ook sceptisch. ‘Het klopt dat, onder zéér gecontroleerde omstandigheden, geuren gebruikt kunnen worden om de consolidatie en reproductie van informatie te faciliteren. Maar ik zou studenten geen valse hoop geven: een kussen met rozengeur zal je resultaten niet opkrikken. Informatie vastleggen in het geheugen is een complex en moeizaam proces en er is een lange geschiedenis van middeltjes om het te verbeteren. Zo was “sleep instructed learning” ooit een hype: tijdens de slaap informatie afspelen. Ook daar bleek de winst zo goed als nihil.’