Factcheck: ja, een slaaptekort leidt tot ontstekingsreacties

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Mensen met een slaaptekort hebben een hogere kans op ontstekingen, zelfs al na één nacht.’ Dat lazen we onlangs in Humo. En het klopt, al zijn er enkele nuances.

De Amerikaanse arts Will Cole gaf in Humouitleg over het nut van vasten. Hij benadrukte onder meer dat onze lichaamscellen de kans moeten krijgen om ’s nachts ‘puin te ruimen’. Dat lukt alleen als we voldoende uren vasten én slapen. ‘Mensen met een slaaptekort hebben daarom een hogere kans op ontstekingen in het lichaam – dat effect zie je zelfs al na één nacht slaaptekort.’

Het klopt dat een slaaptekort leidt tot bepaalde ontstekingsmechanismen in het lichaam, zegt professor Johan Verbraecken, medisch coördinator van het slaapcentrum in het UZA. ‘Bij slaapdeprivatie – te weinig uren slaap dus – krijg je bijvoorbeeld meer C-reactieve proteïne (CRP) in het bloed, wat een ontstekingseiwit is. Dat zien we bij patiënten met slaapapneu. En ja, die toename kun je al zien na één slapeloze nacht. Maar ernstige effecten daarvan, zoals een verhoogde kans op hart- en vaatziekten, zie je enkel op lange termijn.’

Er is inderdaad een link tussen de slaap en het immuunsysteem, aldus Verbraecken. ‘Uit een onderzoek waarbij proefpersonen maar vier uur per nacht mochten slapen, gedurende drie nachten, bleek dat te leiden tot de productie van meer witte bloedcellen (leukocyten en neutrofielen). Het lichaam gaat dus in een soort verdedigingsmodus. Uit een andere studie bleek dat proefpersonen die de nacht na een vaccinatie tegen hepatitis A niet hadden geslapen, veel minder antilichamen aanmaakten dan proefpersonen die wel een goede nachtrust hadden.’

Neurologe en slaapexpert Inge Declercq (UZA) sluit zich aan bij haar collega. ‘Er zijn inderdaad heel wat studies die erop wijzen dat slaapverstoring leidt tot een verhoging van een aantal inflammatoire parameters in het bloed: stoffen die wijzen op een ontstekingsreactie. Maar dat wil zeker niet zeggen dat je er meteen ziek van zult worden. Als je slaap lange tijd verstoord wordt – bijvoorbeeld bij mensen die jarenlang in ploegen werken – kan er wél een chronische pro-inflammatoire toestand ontstaan: je lichaam gaat dan in een te beschermende modus, wat de kans op ernstige aandoeningen verhoogt, zoals hart- en vaatziekten, bepaalde darmziekten en kankers. De uitspraak klopt dus, maar moet wel genuanceerd worden: vooral op lange termijn kunnen dat soort ontstekingsreacties veel schade veroorzaken, maar op korte termijn hoef je je niet meteen zorgen te maken.’

Ook professor An Mariman, psychiater en somnoloog (UZ Gent), wil enige nuance aanbrengen. ‘Het klopt dat je na slechte nachten – zelfs al na één slapeloze nacht – veranderingen ziet in het lichaam, maar dat kan enkel op lange termijn tot ernstige problemen leiden. Dat de lichaamscellen ’s nachts puin ruimen, zoals dokter Cole in Humo stelt, klopt overigens ook: tijdens de slaap worden verschillende schadelijke stoffen opgeruimd. Dat zijn stoffen die ons bijvoorbeeld kwetsbaarder kunnen maken voor alzheimer. Maar: het is niet omdat je één nacht of zelfs enkele weken slecht slaapt, dat je meteen dementie of een andere ziekte zult krijgen. Al is het natuurlijk wel belangrijk om een oplossing te zoeken wanneer je een chronisch slaapprobleem hebt.’