Factcheck: ja, een glas cola kost u gemiddeld 12 gezonde minuten

‘Per glas cola ga je 12 minuten eerder dood’, zo lazen we op de website Amayzine. Uit onderzoek blijkt inderdaad dat een cola u gemiddeld 12 gezonde minuten kost. Dit is volgens experts te simplistisch gesteld, maar de algemene boodschap klopt. We beoordelen de stelling als eerder waar.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op de Nederlandse website Amayzine lazen we dat ‘elke keer dat je een glas cola drinkt, je twaalf minuten van je leven verliest’. Er wordt verwezen naar een studie uit 2021 waarvoor onderzoekers de Health Nutritional Index ontwikkelden: op basis van bewezen gezondheidsrisico’s kregen ruim 5800 voedingsmiddelen uit het Amerikaanse dieet een score.

Die geeft aan hoeveel gezonde levensminuten je gemiddeld wint of verliest door dat voedingsmiddel te eten. Fruit, groenten, noten en zaden krijgen positieve scores, terwijl het eten van een hotdog je volgens het onderzoek gemiddeld 35 gezonde minuten kost, vooral vanwege het schadelijke effect van bewerkt vlees.

Cola komt in het artikel niet ter sprake, er wordt enkel verwezen naar ‘gesuikerde dranken’, die je gemiddeld 8 gezonde minuten kosten. Maar als we dieper in de tabellen duiken, blijkt inderdaad dat een glas cola je 12 gezonde minuten zou kosten.

Volgens diëtist en voedingswetenschapper Michaël Sels (UZA) is dit een zinvolle voedingsindex. ‘De onderzoekers keken naar de gezondheidsimpact van verschillende voedingsstoffen op de hoeveelheid gezonde levensjaren of DALY’s (disability-adjusted life years). Die hebben ze omgezet in gezonde minuten die je kunt winnen of verliezen.

‘Uiteraard mag je dit niet letterlijk nemen: als je op het einde van je leven tientallen cola’s naar binnen giet, of de ene banaan na de andere eet, zal dat weinig impact hebben op je effectieve levensduur. Het gaat over gemiddelden.

‘De onderzoekers keken ook niet naar onderlinge verbanden: wat als je bijvoorbeeld veel cola drinkt, hotdogs eet en bovendien rookt? Een voedingsmiddel is ook méér dan de optelsom van nutriënten. De werkelijkheid is dus complexer.

‘Maar de grote verdienste van deze studie is dat ze aantoont dat kleine aanpassingen in je voedingspatroon een grote impact kunnen hebben, op elk moment in je leven. Ook al blijf je op zaterdag frietjes eten met een cola erbij, dan nog kun je een lang en gezond leven leiden, zolang je voldoende gezonde voeding eet, zoals fruit en groenten.’

Daar is Rosa Luyten, stafmedewerker Gezonde Voeding bij Vlaams Instituut Gezond Leven vzw, het mee eens. ‘De voor- of nadelen van voedsel vertalen naar levensminuten is simplistisch, er wordt geen rekening gehouden met andere factoren zoals levensstijl.

‘Maar de kern van de boodschap klopt, en komt overeen met de voedingsdriehoek. Deze studie toont ook aan dat alles om evenwicht draait: als je voldoende “positieve” voeding eet, kan af en toe iets “negatiefs” weinig kwaad.’

Ook Vanessa Gorasso, onderzoeker bij Sciensano, vindt dit degelijk onderzoek. ‘Al is het belangrijk om te benadrukken dat het gaat om associaties tussen bepaalde voedingsmiddelen en gezondheidseffecten: het is heel moeilijk om oorzakelijke verbanden aan te tonen. Bovendien hebben de onderzoekers gefocust op het Amerikaanse dieet: de percentages van bepaalde nutriënten, zoals vet en suiker, kunnen verschillen tussen de Amerikaanse en Europese variant van eenzelfde product.’