Factcheck: ja, een app kan de angst voor spinnen verminderen

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Een app kan je helpen om van je spinnenfobie af te komen.’ Dat lazen we onlangs in Metro. Het klopt, met enige nuance.

In Metro lazen we onlangs een artikel met als kop: ‘Bang voor spinnen? Met deze app kom je er zo vanaf.’ Er wordt verwezen naar de app ‘Phobys’. Die ’tovert via je smartphonecamera een spin naast en uiteindelijk op je hand’. De wetenschappers die de app ontwikkelden, onderzochten ook of hij echt werkte tegen arachnofobie. Daarvoor werden 66 proefpersonen met angst voor spinnen gezocht. Eerst werden ze in het laboratorium geconfronteerd met een levende spin, en werd hun angst gemeten op basis van hun reacties. Nadien werden ze opgesplitst in twee groepen: de interventiegroep ging thuis aan het werk met de app, de controlegroep deed niets bijzonders. Zes weken later werden ze opnieuw geconfronteerd met een echte spin. Conclusie: wie de app had gebruikt, vertoonde minder angstig gedrag bij zo’n confrontatie.

Volgens klinisch psychologe en gedragstherapeute Sara Scheveneels (Open Universiteit en KU Leuven), die gespecialiseerd is in exposure-therapie bij angsten, gaat het om een degelijk uitgevoerde studie, gepubliceerd in een betrouwbaar wetenschappelijk tijdschrift. ‘Er duiken steeds meer van dit soort apps op. Het is alvast een goede zaak dat hun effectiviteit wetenschappelijk wordt onderzocht. Bovendien is deze app ontwikkeld aan een universiteit, wat ook meer vertrouwen inboezemt dan een louter commerciële app. De resultaten zijn veelbelovend: de app kan de angst voor echte spinnen verminderen. Maar de onderzoekers geven toe dat de studie beperkingen heeft en dat ze bijvoorbeeld niet weten wat de impact op lange termijn is. In die zin is de kop in Metro te verregaand: dat de angst kan afnemen, is niet hetzelfde als zeggen dat hij volledig zal verdwijnen.’

Scheveneels geeft daarnaast nog enkele kanttekeningen mee. ‘De deelnemers aan de studie waren een gemengde groep: zowel mensen met een specifieke fobie voor spinnen – een erkende psychische stoornis – als mensen met een zogenaamde “subklinische” angst. Je kunt de resultaten dus niet zomaar veralgemenen naar een fobische groep. Bovendien werd het gebruik van de app niet vergeleken met een standaard exposure-therapie, waarbij mensen stap voor stap van dichterbij geconfronteerd worden met echte spinnen om hun angst te overwinnen. Je kunt dus niet besluiten of deze app even effectief is. Er zijn wel wat andere studies naar het gebruik van augmented reality bij fobieën, maar die zijn nog redelijk beperkt in aantal. Voorlopig is de hypothese toch dat blootstelling aan virtuele spinnen niet voldoende is om mensen met arachnofobie te behandelen, maar dat het eerder een extra hulpmiddel is. In mijn eigen praktijk gebruik ik het vooral als opstap voordat we met echte spinnen aan de slag gaan en als “huiswerk”.’

Ook klinisch psycholoog Tom Van Daele (Thomas More) is goed vertrouwd met het gebruik van augmented reality bij fobieën. ‘We voerden een onderzoek uit (waarvan Sara Scheveneels ook een van de coauteurs was, nvdr)waarbij we studenten die geen spinnenfobie hadden, blootstelden aan virtuele spinnen om te kijken of ze daar angstig van werden. Dat bleek inderdaad zo te zijn. Deze studie over ‘Phobys’ is een mooie nieuwe stap, en ze werd ook goed uitgevoerd. Alleen moet ik beamen dat het artikel in Metro, of toch zeker de kop, iets te optimistisch is.’