Factcheck: ja, de voorbije jaren verdween landbouwgrond vooral ten voordele van industrie

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Landbouwgrond die verdwijnt gaat vooral richting industrie.’ Dat schreef Vlaams Parlementslid Mieke Schauvliege (Groen) onlangs op Twitter. En het klopt grotendeels.

Op Twitter deelde Vlaams Parlementslid Mieke Schauvliege (Groen) een artikel uit De Standaard over 4000 extra hectare bos die er moet komen tegen 2024, wat op verzet stuit van de Boerenbond. Dat noemt ze ‘kortzichtig’. ‘Natuur en landbouw hebben elkaar nodig, ook voor onze voedselproductie. Landbouwgrond die verdwijnt gaat vooral richting industrie.’ Wanneer we contact opnemen met Schauvliege verwijst ze naar een schriftelijke vraag die ze op 17 juni 2020 in het Vlaams Parlement voorlegde aan bevoegd minister Zuhal Demir (N-VA). ‘We hebben een overzicht gevraagd van alle bestemmingswijzigingen in de ruimtelijke uitvoeringsplannen. Tussen 2017 en 2019 ging in Vlaanderen 960 hectare (ha) landbouwgrond verloren, net als 120 ha bos en 130 ha natuurgebied. De categorieën ‘overig groen’ en recreatiegebied gingen er wel op vooruit, met respectievelijk 570 en 220 ha. Maar de grote winnaar was de industrie, met 590 ha extra.’

Als we de schriftelijke vraag online nakijken, zien we bijlages met verschillende kruistabellen per bestemmingscategorie. Daarin wordt per jaar (tussen 2017 en 2020) en per Vlaamse provincie weergegeven hoeveel hectare van één bestemming werd omgezet in een andere bestemming. De bestemming industrie blijkt inderdaad de grootste slokop te zijn, met een nettowinst van 590 ha in de periode 2017 tot 2020.

‘In 1997 werd het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) opgemaakt. Toen is afgesproken hoeveel hectares land een nieuwe bestemming moesten krijgen’, legt professor ruimtelijke ordening Hans Leinfelder (KU Leuven) uit. ‘Aanvankelijk was het de ambitie om dat tegen 2007 te realiseren, maar nu is er geen einddatum meer. De hoeveelheid woongebied mocht ongewijzigd blijven (227.500 ha, zoals bij de nulmeting in 1994), maar vooral de landbouwgrond moest inkrimpen: van 807.600 ha tot 750.000 ha. Die gewonnen hectares moesten vooral gaan naar natuurgebied (38.900 ha extra), bos (10.700 ha extra), recreatiegebied (2700 ha extra) en industrie (9700 ha extra).’

Op de website van het Departement Omgeving staat de zogenaamde Ruimteboekhouding van het RSV. In verschillende tabellen wordt de nulmeting uit 1994 vergeleken met de laatste toestand, op 1 januari 2020. Daaruit blijkt dat in 26 jaar tijd 23.800 ha landbouwgrond is gesneuveld, maar dat er wel 16.700 ha natuurgebied en 3100 ha bos is bijgekomen. Voor de industrie kwam er 7200 ha bij. Als we kijken naar de percentages, dan is voor industrie al ruim 70% van het streefdoel behaald, voor recreatiegebied 85,2%, voor natuurgebied 42,9% en voor bos slechts 29%. In absolute cijfers ging dus het grootste deel naar natuurgebied, maar procentueel werd wel een ruimer deel van het streefdoel voor industriegebied behaald.

Dat is niet onlogisch, zegt Leinfelder. ‘Veranderingen naar industrie gaan snel, en ook overschakeling gaan natuurgebied gaat relatief vlot. Maar bij bosuitbreiding is er meestal meer protest.’

Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.