Factcheck: ja, België is het enige EU-land met een werkloosheidsuitkering die onbeperkt is in de tijd

Volgens de politieke partij Voor U is België de enige lidstaat van de EU met een onbeperkte werkloosheidsuitkering in de tijd. Dat klopt: België is het enige land dat, weliswaar onder voorwaarden, geen tijdslimiet zet op die uitkering. In sommige landen krijgen werklozen na afloop van de uitkering nog wel een bijdrage, die ook onbeperkt is in de tijd. Dat blijkt uit onderzoek in het kader van de factcheckmarathon van de Lage Landen.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

De nieuwe politieke partij Voor U zegt in haar verkiezingsprogramma (hier gearchiveerd) dat België ‘het enige land is met een onbeperkte werkloosheid (sic) in de tijd’. De West-Vlaamse lijsttrekker Ivan Sabbe herhaalde onlangs die uitspraak tijdens het verkiezingsdebat van het Liberaal Vlaams Studentenverbond in Leuven: ‘België is het enige land van de 27 Europese lidstaten waar de werkloosheidsuitkering onbeperkt is in de tijd.’

Klopt deze uitspraak?

Het systeem in België

De duur van de werkloosheidsuitkeringen is in principe onbeperkt in België. Het bedrag van de uitkering bedraagt 65 procent van het laatst verdiende loon, met een vastgelegde boven- en ondergrens, en neemt dan geleidelijk af in de tijd. De bedragen hangen verder af van de gezinssituatie en het beroepsverleden van de werkzoekende. Een overzicht van de huidige bedragen staat op de website van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA).

Vanaf 49 maanden geldt een vast minimumbedrag. Het bedrag hangt vanaf dan enkel nog af van de gezinssituatie, niet meer van het laatst verdiende loon van de werkloze.

Nergens anders onbeperkt in de tijd?

Volgens professor financiën Rudy Aernoudt (UGent), klopt de bewering van Voor U. Hij verwijst naar een rapport van de internationale denktank OESO over het werkloosheidsuitkeringsstelsel in België. Het rapport stelt dat ons land het enige land is dat de werkloosheidsuitkering niet in de tijd beperkt. Tenminste als je andere vormen van bijstand buiten beschouwing neemt.

Econoom Ive Marx (Universiteit Antwerpen) bevestigt die conclusie. Volgens hem is de onbeperktheid in de tijd historisch gegroeid. ‘Het heeft te maken met de verzuiling in België. De vakbonden vinden de onbeperktheid hier belangrijk.’

De website van de Europese Commissie bevat een overzicht van de uitkeringsmaatregelen voor alle lidstaten. De termijnen lopen van 90 dagen in Hongarije tot 3 jaar in Denemarken. Alleen België heeft geen aflooptermijn.

Andere bijstand

Sommige landen geven na de afloop van de werkloosheidsuitkeringen wel andere vormen van bijstand aan werklozen. De bedragen van die hulp liggen meestal wel lager dan de initiële uitkeringen. Een belangrijk verschil is ook dat alleen werkzoekenden met een klein vermogen er recht op hebben.

In landen als Nederland, Oostenrijk en Ierland is die andere vergoeding wél onbeperkt in de tijd. In Oostenrijk krijgen werkzoekenden in bepaalde omstandigheden Notstandshilfe. In Ierland vervangt de ongelimiteerde Jobseeker’s Allowance de hogere, maar in de tijd beperkte Jobseeker’s Benefit.

Acht voorwaarden

De uitkering in België is in de praktijk niet zomaar onbeperkt. Om in aanmerking te komen voor een werkloosheidsuitkering, moet een werkzoekende aan acht voorwaarden voldoen. Wie daar niet meer aan voldoet, verliest zijn uitkering.

1. Je hebt minstens een bepaald aantal dagen gewerkt in een periode van 21 tot 42 maanden, afhankelijk van je leeftijd.

2. Het mag niet je eigen schuld zijn dat je zonder werk bent gevallen.

3. Je bent beschikbaar om te werken. Je bent bijvoorbeeld niet arbeidsongeschikt door ziekte.

4. Je bent ingeschreven als werkzoekende.

5. Je bent bereid om een passende job of opleiding te accepteren wanneer die wordt voorgesteld.

6. Je gaat zelf actief op zoek naar werk en bent neemt deel aan voorgestelde begeleidings- en opleidingsmaatregelen.

7. Je bent jonger dan 65 jaar, de pensioengerechtigde leeftijd.

8. Je woont in België.

Volgens cijfers van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) zijn er dit jaar zo’n 300.000 werkzoekenden die recht hebben op een uitkering. Daarvan wonen er ongeveer 110.000 in Vlaanderen.

Onze buurlanden

Het systeem in onze buurlanden heeft volgens Ive Marx een andere insteek. ‘In Nederland zijn ze genereuzer voor de pas werklozen. Maar dat is dan vrij beperkt in de tijd’, legt hij uit. Als je in Nederland net werkloos bent, ontvang je 75 procent van je laatste salaris. De minimumduur van werkloosheidsuitkering is 3 maanden. In specifieke gevallen kan dat verlengd worden tot maximaal 24 maanden. Werklozen die onvoldoende inkomen hebben om in hun levensonderhoud te voorzien, kunnen daarna terugvallen op de Algemene Bijstand. Die is wél onbeperkt in de tijd.

In Frankrijk valt het bedrag van de uitkering tussen 57% en 75% van het laatste salaris. De duur is minstens 6 maanden en maximaal 18 maanden, tot 27 maanden voor 55-plussers. In Duitsland en Luxemburg geldt een termijn van 12 maanden.

Betekent de onbeperkte uitkering in België ook dat de hier meer aan uitgeeft dan andere landen? Cijfers van het Europese statistiekbureau Eurostat tonen dat er andere landen, zoals Oostenrijk en Spanje, zijn waarbij werkloosheidsuitgaven een groter deel uitmaakt van het bruto binnenlands product. Maar België bevindt zich wel degelijk boven het Europese gemiddelde.

Conclusie

België is het enige land in de Europese Unie waar de werkloosheidsuitkering in principe onbeperkt is in de tijd. In Ierland, Oostenrijk en Nederland heeft een werkzoekende in specifieke gevallen wel recht op een onbeperkte bijdrage na afloop van de werkloosheidsuitkering. Om in België in aanmerking te komen voor een werkloosheidsuitkering, moet een werkzoekende aan een aantal voorwaarden voldoen, zoals zelf op zoek gaan naar werk en bereid zijn om passende jobs of opleidingen te aanvaarden.

Sander Abrahams

Deze factcheck kwam tot stand in het kader van de factcheckmarathon van de Lage Landen met als partners Knack, VRT NWS, RTBF, Factcheck Vlaanderen, Pointer-NCRV, Het Algemeen Dagblad, en deCheckers.