Factcheck: ja, 92 procent van de coronadoden had ook een chronische ziekte

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op Twitter pleitte Vlaams Parlementslid Els Ampe (Open VLD) om een doktersbezoek niet uit te stellen, want ‘92% van de coronadoden heeft een chronische ziekte’. Dat cijfer blijkt te kloppen, maar specialisten waarschuwen voor een simplistische interpretatie.

Ampe mailt ons de bron van de ’92 procent’ waarover ze tweette. Het gaat om een rapport van Sciensano van juni 2020.

‘Die studie beschrijft het profiel van Belgen die in het ziekenhuis werden opgenomen met covid-19 tot 14 juni’, zegt dokter Koen Blot van Sciensano. ‘Van 70% van hen hebben we gegevens verzameld door middel van vragenlijsten aan het ziekenhuispersoneel.’ Daaruit blijkt dat ‘8% van de overleden patiënten geen bestaande gezondheidsproblemen meldt’.

Wil dat zeggen dat de overige 92% van de coronadoden een chronische ziekte had? In een tabel wordt de comorbiditeit – het tegelijk voorkomen van twee of meer aandoeningen bij één persoon – meer in detail bekeken. Zo had 22% van de coronadoden onderliggend een chronische nierziekte, 19% een chronische longziekte en 4% een chronische leverziekte.

In de lijst met twaalf aandoeningen staan ook hart- en vaatziekte (52%), hoge bloeddruk (50%) en obesitas (6%). U merkt dat we boven de 100% uitkomen, want een overleden persoon kon ook meerdere problemen hebben. ‘Beschouw je een hoge bloeddruk en obesitas als chronische ziekte?’ vraagt Blot zich af. ‘Voor mij zijn dat eerder risicofactoren: comorbiditeit behelst meer dan chronische ziekten.’

Intensivist Philippe Jorens (UZ Antwerpen) werkt op de covid-afdeling en is het eens met die analyse: ‘Hoge bloeddruk en obesitas zijn bijkomende aandoeningen, maar zou ik geen ziekten noemen. Het zijn welvaartsfenomenen die vaak voorkomen bij 65-plussers, de belangrijkste risicogroep voor covid-19.’

We leggen de lijst voor aan hoogleraar endocrinologie Chantal Mathieu (KU Leuven). Zij is stellig: ‘Alle aandoeningen op die lijst zijn wel degelijk chronische ziekten. Het zijn ziekten waar je niet ván zult sterven, maar waar je méé zult sterven. Of iets als chronische ziekte wordt bestempeld, hangt af van wetenschappelijke consensus’, zegt Mathieu. De WHO beschouwt hoge bloeddruk en obesitas niet als chronische ziekten op zichzelf, maar als metabolische risicofactoren die de kans erop verhogen.

Mathieu: ‘Er is een heel spectrum van chronische ziekten die in onze samenleving voorkomen. De kans dat een zeventiger géén chronische ziekte heeft, is zeer klein. We zitten in een syndemie, dat is het samenvallen van de besmettelijke ziekte covid-19 met de reeds jarenlang groeiende epidemie aan chronische ziekten. Die twee epidemieën versterken elkaar in een slechte afloop.’

Volgens een recent reviewartikel dragen comorbiditeit en leeftijd bij aan de ontregeling van het immuunsysteem en vergroot zo de impact van covid-19. Blot: ‘Bij oudere mensen zien we sowieso dat de kracht en efficiëntie van het immuunsysteem afneemt.’

De experts benadrukken dat deze studies niet aantonen dat covid-19 schadeloos is voor mensen die voordien kerngezond zijn. Mathieu: ‘Op dit ogenblik liggen er ook dertigers aan een beademingstoestel.’ Jorens: ‘Ook voor mensen zonder chronische ziekten kan corona fataal zijn, dat heb ik helaas al verschillende keren gezien.’

Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.