Factcheck: Het ontbijt overslaan lijkt volgens onderzoek en experts géén goed idee

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Sla om te beginnen al eens je ontbijt over. Ons lichaam heeft dat niet nodig.’ Dat zei Jason Fung onlangs in Humo. Maar voor zijn stelling is geen wetenschappelijk bewijs.

Wie diabetes type 2 heeft, krijgt traditioneel een behandeling met insuline. Maar dat is de verkeerde aanpak, zo beweert de Canadese nierspecialist Jason Fung in Humo. Hij pleit voor periodiek vasten. ‘Om je koudwatervrees te overwinnen, werk je het best in stapjes. Sla om te beginnen al eens je ontbijt over. Ons lichaam heeft dat niet nodig.’

‘Ik juich zeker toe dat er een bepaalde kritiek komt op het westerse dieet met copieuze maaltijden’, zegt professor endocrinologie Roman Vangoitsenhoven (UZ Leuven). ‘Jason Fung heeft daarover een reeks boeken en artikelen geschreven, en die zijn zeker niet allemaal lichtzinnig. Het klopt dat een groep patiënten met diabetes type 2 baat kan hebben bij minder koolhydraten om minder insulinenood te hebben. Maar dat geldt niet voor mensen met diabetes type 1, of vergevorderde diabetes type 2. Daarnaast zijn er ook steeds meer aanwijzingen dat periodiek vasten goed kan zijn voor het metabolisme. Voor de lever is het goed om niet continu suikers binnen te krijgen en af en toe de eigen reserves te moeten verbranden. Maar of het wijs is om specifiek het ontbijt over te slaan, is een andere kwestie. Er zijn studies die aantonen dat dit er net voor zorgt dat je tijdens de rest van de dag méér calorieën eet, en dat er een associatie is – maar dus niet per se een oorzakelijk verband – met meer cardiovasculaire problemen. Er is nog niet zoveel onderzoek gedaan naar periodiek vasten, maar voorlopig lijkt het beter om avondlijke maaltijden of snacks over te slaan, in plaats van het ontbijt. De energiehuishouding in het lichaam wordt geregeld met het oog op ons dag- en nachtritme, waardoor het beter is om te eten bij daglicht.’

‘Uit recent onderzoek blijkt inderdaad dat periodiek vasten een manier kan zijn om diabetes type 2 te bestrijden, al staat dat onderzoek nog in zijn kinderschoenen’, zegt Patrick Schrauwen, hoogleraar metabole aspecten van diabetes (Universiteit Maastricht). ‘Maar er zijn ook steeds meer aanwijzingen dat je beter níét het ontbijt overslaat. Dat valt evolutionair te verklaren: ons lichaam is van nature gebouwd om periodes van voeden en vasten te hebben. Onze voorouders aten bij daglicht, maar zaten om tien uur ’s avonds niet meer te snacken. Bij ons is die periode van vasten of rust steeds korter geworden. Tussen 8.00 en 18.00 uur eten is eigenlijk perfect normaal en gezond. Al wil ik diabetespatiënten wel waarschuwen: als je insuline gebruikt en je wilt vastenmethodes toepassen, doe dat dan in overleg met je arts.’

Michaël Sels, hoofddiëtist van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen, beaamt dat gezonde voedingspatronen een manier kunnen zijn om diabetes type 2 terug te dringen, en dat bepaalde patiënten op termijn zelfs met medicatie kunnen stoppen. ‘Maar het ontbijt overslaan zou ik zeker niet aanbevelen. ’s Nachts is ons lichaam in rust en zit de energieverbranding op het laagste niveau. Er zijn twee manieren om die verbranding weer op gang te brengen: bewegen en eten. Al hoef je niet te “ontbijten als een koning”, zoals de volksmond zegt. Verder vind ik toch dat we voorzichtig moeten zijn met periodiek vasten, omdat er nog te weinig wetenschappelijk onderzoek is. Bovendien riskeer je te vervreemden van je hongergevoel: als je weet dat je vanaf 20.00 uur niets meer mag eten, is de verleiding groot om tien minuten eerder nog een snack naar binnen te spelen.’

Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.