Factcheck: het klopt dat de klimaatimpact van haring en makreel relatief klein is

‘Wil je vis eten met minimale klimaatimpact? Kies dan voor soorten zoals haring en makreel’, zo lazen we in Goed Gevoel. Volgens experts klopt het dat deze soorten een veel kleinere klimaatimpact hebben dan pakweg kabeljauw We beoordelen de stelling als waar.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In Goed Gevoel lazen we een kort ­artikel over vissoorten en hun varië­rende ecologische voetafdruk. ‘Wil je vis eten met minimale klimaat­impact? Kies dan voor soorten zoals haring en makreel. Deze vissen zwemmen dicht bij het wateroppervlak, wat het vissen minder arbeidsintensief maakt en de zeebodem intact laat.’

Het consumeren van soorten als kabeljauw en schol wordt dan weer afgeraden, omdat die een grotere ecologische voet­afdruk zouden hebben.

Volgens universitair hoofddocent Jan Jaap Poos (Wageningen University & Research), die onderzoek voert naar visserij, klopt deze uitspraak. ‘In een overzichtsartikel dat verscheen in het tijdschrift Nature Climate Change werden ­cijfers uit de wereldwijde visserij­sector vergeleken.

Daaruit bleek dat de kleine pelagische vissoorten – waartoe onder meer haring, sardine, ansjovis en makreel behoren – goed zijn voor een vijfde van de totale visvangst, maar slechts voor 2 procent van de totale uitstoot van broeikasgassen die bij die visvangst hoort.

Dat komt doordat deze soorten vaak in grote scholen zwemmen, dicht bij het ­wateroppervlak. Daardoor is het relatief makkelijk om ze te vangen en vraagt dit ook niet zoveel brandstof.

Om vissen en andere dieren te vangen die dichter bij de bodem zwemmen, is zwaarder vistuig ­nodig, met zwaardere motoren en meer brandstof. Al zijn er natuurlijk ook verschillen tussen visserij­bedrijven onderling: sommige ­bedrijven zijn heel bewust bezig met het reduceren van hun brandstofverbruik, andere veel minder. Maar grosso modo klopt de uitspraak.’

Daar is Hans Polet, wetenschappelijk directeur bij het Instituut voor Landbouw-, Voeding- en Visserijonderzoek, het mee eens. ‘Deze vissoorten kunnen inderdaad erg efficiënt en in grote hoeveelheden worden gevangen. Bodemvissen, zoals kabeljauw en schol, leven meer verspreid en het kost dus meer moeite om ze te vangen.

‘Dat verklaart ook waarom die vissen veel duurder zijn voor de ­consument. Beide categorieën zijn rendabel om te vangen, maar de ecologische voetafdruk ligt zeker lager bij soorten als haring en makreel.’

Nochtans trok de Marine Steward­ship Council, een internationale non-profitorganisatie, enkele ­jaren geleden aan de alarmbel: makreel en haring worden structureel over­bevist, wat ze minder duurzaam maakt dan gedacht. Maar volgens Polet wordt de visserij in onze regio zeer goed gemonitord.

‘Door klimato­logische omstandigheden kunnen er soms schommelingen zijn in de ­hoeveelheden vis, maar dan worden de quota daarop afgestemd. Eventueel worden ze zelfs tijdelijk stopgezet. Dat is geen feilloos systeem, want de klimaatverandering kan soms tot ­onverklaarbare dalingen of stijgingen leiden, maar het werkt vrij goed.

‘Al zijn er natuurlijk delen van de wereld, zoals de Afrikaanse wateren, waar ze het veel minder nauw nemen met regel­geving en controle, waardoor ­bepaalde vissoorten in de problemen komen. Maar voor haring en makreel, waarop grotendeels in ons deel van de wereld wordt gevist, wordt de ­situatie goed opgevolgd en is de klimaatimpact beperkt.’