Factcheck: het is overdreven dat onze landbouw wereldwijd de meest duurzame zou zijn

‘Onze landbouw is de meest duurzame wereldwijd’, zo stelde Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V) in Krant van West-Vlaanderen. De studie waarnaar CD&V verwijst, bewijst dat punt evenwel niet. Duurzaamheid behelst meer dan klimaat alleen. Aspecten als biodiversiteit en hoe intensief landbouw is, moeten ook meegenomen worden.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In een interview met Krant van West-Vlaanderen zei Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V): ‘Onze landbouw is de meest duurzame wereldwijd.’ Wanneer we contact opnemen met zijn woordvoerder, verwijst die naar recent onderzoek van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- & Voedingsonderzoek (ILVO) waaruit blijkt dat Vlaamse melk de meest klimaatvriendelijke ter wereld is. ‘Verder verwees de minister eerder naar de intensieve West-Europese landbouw in het algemeen, al zijn Vlaanderen en Nederland wel toonaangevend.’

Volgens onderzoeker Veerle Van linden (ILVO) klopt het dat Vlaamse melk de meest klimaatvriendelijke ter wereld is. ‘We hebben 146 Vlaamse melkveebedrijven doorgelicht en hun gemiddelde koolstofvoetafdruk is de laagste van alle bekende scores wereldwijd. Er lopen soortgelijke onderzoeken naar de varkenshouderij en akkerbouw. Ook daar horen we bij de betere leerlingen van de klas, maar de data zijn nog te beperkt om grote uitspraken te doen. Al zijn er ook landbouwsectoren waar we nog geen data over hebben. Bovendien gaat duurzaamheid over meer dan louter klimaatvriendelijkheid. Van de impact van landbouwbedrijven op andere milieuthema’s zoals bodemverzuring hebben we bijvoorbeeld nog niet het verfijndste beeld.’

‘Duurzaamheid gaat inderdaad verder dan louter een lage koolstofvoetafdruk’, benadrukt professor landbouweconomie Erik Mathijs (KU Leuven). ‘Minister Brouns geeft dat in het interview zelf al aan door te stellen dat we nog een weg te gaan hebben “op vlak van bodem, water, stikstof enzovoort”. Beweren dat onze landbouwsector de meest duurzame is op basis van één milieu-indicator, namelijk broeikasgassen, is heel kort door de bocht. Je moet kijken naar het volledige landbouwsysteem en de milieudruk die daarbij hoort. In Vlaanderen is er veel meer dierlijke productie dan plantaardige, wat geen al te duurzame mix is.’

Professor bio-economie Liesbet Vranken (KU Leuven) beaamt dat. ‘Het klopt dat onze boeren zeer efficiënt werken en dat er al grote inspanningen zijn geleverd, zeker op het vlak van klimaatvriendelijkheid. Maar we hebben zeer veel dieren per vierkante meter, waardoor de invloed op de lokale natuur groot is.’

Ook professor Jo Dewulf (UGent) heeft kritische opmerkingen bij de stelling. ‘Je kunt geen uitspraak over de volledige landbouwsector doen op basis van een of twee deelsectoren. Verder is dit de typische uitholling van het begrip duurzaamheid. Als het gaat over milieuduurzaamheid, gebruikt de Europese Commissie een vijftiental verschillende gestandaardiseerde factoren. Klimaatopwarming, hoe belangrijk ook, is er daar maar een van.

Denk bijvoorbeeld aan de uitstoot van toxische stoffen, de uitputting van grondstoffen, landgebruik… Bovendien gaat duurzaamheid over meer dan het milieu alleen. Ook de sociaal-economische impact speelt een rol. Als ik in het interview lees dat het aantal landbouwbedrijven in West-Vlaanderen in 20 jaar tijd is gedaald van 10.000 tot 7500, dan kun je je daar toch ernstige vragen bij stellen.’

In een nieuwe factcheck op Knack werden ook andere argumenten en inzichten meegenomen. ‘Het is niet oké om klimaatvriendelijke productie aan duurzaamheid gelijk te stellen’, stelt Veerle Van linden bijvoorbeeld, die het onderzoek van ILVO coördineerde.

In een opiniestuk in Knack hebben Kris Verheyen (UGent) en Kris Decleer (INBO) hun bedenkingen bij de bewering dat de Vlaamse landbouw de duurzaamste ter wereld zou zijn geuit. Zij maken van de intensiteit van de Vlaamse landbouw hun centraal argument.

‘Er is geen bewijs om aan te tonen dat onze landbouwers de duurzaamste zijn van de wereld’, besloot Van linden aan het einde van die factcheck.