Factcheck: niet bewezen dat autisme in Vlaanderen veel vaker wordt vastgesteld dan in de buurlanden

‘Autisme wordt bij ons veel vaker vastgesteld dan in de buurlanden’: zo beweerde Lieven Boeve in Humo. Maar er is geen bewijs voor.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In een interview in Humo zei Lieven Boeve, topman van het Katholiek Onderwijs: ‘Autisme wordt bij ons veel vaker vastgesteld dan in de buurlanden! Detecteren we dat beter? Of zit dat hier in het water?’ Wanneer we contact opnemen met zijn woordvoerder, verwijst die naar een document uit 2016 waarin staat dat autisme naar schatting wereldwijd voorkomt bij 0,62 procent van de bevolking.

Daarnaast geeft hij cijfers waaruit blijkt dat 1,21 procent van de Vlaamse leerlingen in het type 9-onderwijs zit, specifiek voor leerlingen met autismespectrumstoornis. Een onderschatting, zo klinkt het, want er volgen ook leerlingen met autisme les in het gewoon onderwijs en er zijn leerlingen met een dubbele diagnose.

‘Er is inderdaad een sterke toename van het aantal leerlingen in het type 9-onderwijs’, zegt professor klinische psychologie Herbert Roeyers (UGent). ‘Daar zit wellicht een aantal onterechte diagnoses bij, die soms worden toegekend door mensen met te weinig expertise, of om pragmatische redenen. Maar dat autisme bij ons veel vaker zou worden vastgesteld dan in de buurlanden, valt niet hard te maken wegens een gebrek aan betrouwbare cijfers.

Het enige onderzoek dat in de buurt kwam, is een screening uit 2010 in Vlaamse kinderdagverblijven. Daaruit bleek dat 0,6 procent autisme had, wat toen overeenkwam met de mondiale schattingen. Maar die zijn intussen achterhaald: uit een reviewstudie uit 2022 blijkt dat de mediaan van het aantal mensen met autisme nu wereldwijd op 1 procent ligt. Het enige buurland dat in die studie werd opgenomen, is Frankrijk en dat land scoort traditioneel lager. Dat heeft onder meer te maken met discussies over wat autisme is (onder meer vanuit psychoanalytische hoek). Maar ook daar zien we een inhaalbeweging.

Voor Duitsland, Luxemburg en Nederland hebben we, net als voor België, geen betrouwbare cijfers. In de laatste Nederlandse Gezondheidsenquête zegt wel 2,1 procent van de ouders van kinderen tussen 4 en 12 dat hun kind autisme of een daaraan verwante stoornis heeft.’

Ook professor kinder- en jeugdpsychiatrie Jean Steyaert, coördinator van het Expertisecentrum Autisme van het UPC KU Leuven, zegt dat er geen bewijs is voor de stelling. ‘In tegenstelling tot Wallonië en delen van Frankrijk heeft Vlaanderen wel een hoge diagnostische capaciteit, waardoor veel kinderen al op jonge leeftijd de diagnose autisme krijgen en er inderdaad relatief veel kinderen in het type 9-onderwijs zitten.’

Tot slot bevestigt professor gezins- en orthopedagogiek Ilse Noens, coördinator van Leuven Autism Research (KU Leuven), dat een vergelijking met de buurlanden onmogelijk is, wegens gebrek aan cijfers. ‘Er is wereldwijd wel een grote toename in de voorbije decennia. Maar stellen dat “hier iets in het water zit”, draagt alleen bij tot vooroordelen. Leerkrachten voelen zich vaak onzeker in het omgaan met leerlingen met autisme en er is in ons land, in vergelijking met bijvoorbeeld Nederland, veel minder budget voor bijscholing en opleiding van leerkrachten uitgetrokken.’