Factcheck: ‘Het is bewezen dat minder dan zeven uur slapen slecht is’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Dat lazen we onlangs in Het Laatste Nieuws, maar klopt het wel?

Het recept voor gezond en gelukkig ouder worden laat zich vatten in vijf ingrediënten, lazen we onlangs in Het Laatste Nieuws. Gezond eten, voldoende bewegen, sociaal contact. Maar ook ‘een doel hebben om uit bed te komen’ en ‘ontspanning en spiritualiteit’. Zelfs de inwoners van Sardinië en Okinawa – ‘waar de gemiddelde levensverwachting veel hoger ligt dan elders’ – ervaren stress, lazen we. ‘Maar essentieel voor hun welbevinden is de manier waarop ze ermee omgaan. Ze doen yoga, organiseren rituelen of houden een siësta.’ ‘Het is erg belangrijk om chronische stress te voorkomen en lichaam en geest tijdig te ontspannen’, zei in de krant David van Bodegom, arts en verouderingsexpert van het kennisinstituut Leyden Academy on Vitality and Ageing. ‘Het is bewezen dat minder dan zeven uur slapen slecht is.’

Is dat zo?

Ja, mits je daarbij enkele kanttekeningen maakt, leert onze research.

Ter ondersteuning van zijn claim bezorgt David van Bodegom ons drie metastudies uit respectievelijk European Heart Journal (2011), Sleep (2010) en Sleep Medicine (2017). Wie kort slaapt – naargelang het onderzoek: minder dan 5 à 7 uur – heeft 37 procent meer kans op suikerziekte, en zelfs 12 procent meer kans om te overlijden dan wie wél voldoende slaapt, lezen we bijvoorbeeld in de laatstgenoemde publicatie. Die brengt 153 studies samen met gegevens van in totaal 5 miljoen deelnemers.

Voor de meeste mensen is de ideaal aanbevolen slaaptijd 7 à 9 uur.

Hoeveel slaap we nodig hebben, evolueert evenwel met onze leeftijd. ‘Een oudere persoon heeft vaak genoeg aan 6 à 7 uur slaap, terwijl een baby soms tot 16 uur per dag slaapt’, stipuleert een brochure over slapen van een socioculturele beweging die door de Vlaamse overheid wordt erkend.

Kun je dan veralgemenend zeggen dat ‘minder dan zeven uur slecht is’?

‘Wat te kort is voor de een, is voor de ander inderdaad genoeg’, erkent Van Bodegom aan de telefoon. ‘De vraag raakt een algemeen probleem van de geneeskunde: mensen verschillen’, voert hij aan. ‘Al het onderzoek dat we als leidraad gebruiken, is gebaseerd op groepen. Wat we daaruit leren – wie kort slaapt, heeft bijvoorbeeld meer kans op overgewicht – gebruiken we als leidraad, hoewel er zeker mensen zijn die kort slapen en géén overgewicht hebben, natuurlijk.’

Voor de meeste mensen is de ideaal aanbevolen slaaptijd 7 à 9 uur, zegt somnologe en psychiater An Mariman van de slaapkliniek aan het UZ Gent. ‘Slaap je chronisch minder, dan kan dat bijvoorbeeld ook aanleiding geven tot concentratie- en geheugenproblemen, een verminderde weerstand, en verhoogde gevoeligheid voor angst en depressie.’

Wie minder slaapt dan nodig, heeft bovendien de neiging om dat te compenseren met (meer) eten en (meer) roken, zegt slaapexpert Johan Verbraecken (UZ Antwerpen). ‘Er bestaan “natuurlijke kortslapers”, die genetisch zo gemaakt zijn dat ze toekomen met maar 5 uur slaap per nacht. Maar dat zijn witte raven – maximaal 5 procent van de bevolking. Veel mensen die maar 5 of 6 uur slapen, zijn dat niet, en peppen zich vervolgens op met koffie en snoep om de dag door te komen.’

‘Als je je alert voelt – niet suf maar met volle energie – zonder drang naar een of andere stimulator, dan ben je uitgeslapen’, zegt Verbraecken. ‘Zonder wekker fris wakker worden op het tijdstip waarop je wilt opstaan, is de ultieme bevestiging.’ Is dat niet zo? Verbraecken knipoogt. ‘Regelmaat is daartoe van tel.’

BRONNEN

• Het Laatste Nieuws, 14 november 2019
• Sleep Medicine (2017), onderzoek achter betaalmuur
• European Heart Journal (2011)
• Sleep Medicine Reviews (2010), onderzoek achter betaalmuur
• Sleep (2010)
• Sleep Medicine Reviews (2007)
• Sleep Medicine Reviews (2004), onderzoek achter betaalmuur
• Brochure “11 mythes over slaap” (2015)
• Slaapinfo.nl
• UZ Gent (2018)
• UZ Antwerpen (2012)
• E-mailverkeer met David van Bodegem (Leyden Academy on Vitality and Ageing), 18 november 2019
• E-mailverkeer met Johan Verbraecken (UZ Antwerpen), 18-19 november 2019
• E-mailverkeer met An Mariman (UZ Gent), 18-19 november 2019
• Interview met David van Bodegem (Leyden Academy on Vitality and Ageing), 18 november 2019
• Interview met Johan Verbraecken (UZ Antwerpen), 18 november 2019Interview met An Mariman (UZ Gent), 19 november 2019

Alle bronnen zijn laatst geraadpleegd op 19 november 2019, tenzij anders vermeld.

* Bijgewerkt op 27/11/19 om 14:22, om bronvermeldingen en hyperlinks toe te voegen aan het artikel.

Krasse uitspraak, straf cijfer of dito feit in de actualiteit gezien? Stuur uw vraag met exacte bronvermelding van het citaat naar factchecker@knack.be

Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.