Factcheck: het effect van een staycation en een buitenlandse vakantie valt amper te vergelijken

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Het effect van een staycation verschilt nauwelijks met die van een buitenlandse vakantie.’ Dat lazen we onlangs in het magazine Goed Gevoel. Maar het klopt niet helemaal.

De zomervakantie is officieel begonnen en heel wat Belgen kiezen dit jaar voor een ‘staycation’. In Goed Gevoel vertelt de Duitse arbeids- en organisatiepsychologe Jessica de Bloom (Rijksuniversiteit Groningen en Tampere University) dat uit onderzoek blijkt ‘dat de heilzame effecten van een staycation nauwelijks verschillen met die van een buitenlandse vakantie’.

Als we contact opnemen met De Bloom, geeft ze toe dat het moeilijk te onderzoeken valt of vakantie elders beter is voor het psychologisch welzijn. ‘Daarvoor zou je willekeurig mensen moeten toewijzen aan een van beide opties. Deelnemers vinden voor zo’n studie is moeilijk. Bovendien zouden ze wellicht niet representatief zijn voor de gemiddelde vakantieganger. Om toch in de buurt te komen, deden wij een pilotstudie waarvoor we bij dezelfde 24 mensen naar hun welbevinden peilden tijdens de avonduren, gedurende weekendjes thuis en tijdens een korte vakantie in een vakantiepark in eigen land. Er bleek weinig verschil te zijn tussen weekendjes thuis en vakantie elders. Uit ander onderzoek weten we dat het nauwelijks uitmaakt wat je precies doet tijdens je vakantie, je hebt vooral behoefte aan “DRAMMA”: detachment (mentale afstand van je werk), relaxation (ontspanning), autonomy (controle), mastery (uitdagingen), meaning (iets betekenisvols) en affiliation (verbondenheid). Sommige van die ervaringen zijn makkelijker te bereiken weg van huis. Maar het is zeker niet onmogelijk om ook “DRAMMA”-ervaringen te hebben tijdens een staycation.’

Hoogleraar emoties en welbevinden Ad Vingerhoets (Tilburg University) zegt dat experimenteel onderzoek naar het verschil tussen een staycation en een buitenlandse vakantie eigenlijk onmogelijk is. ‘Als onderzoeker moet je dan tegen één groep proefpersonen zeggen dat ze verplicht op een (verre) vakantie moeten, terwijl een andere groep verplicht moet thuisblijven. Als iemand uit de tweede groep een “sensatiezoeker” is die het liefst gaat diepzeeduiken in Australië, zal hij thuis zeer ongelukkig zijn. Terwijl een introvert iemand met veel behoefte aan controle niet bepaald blij zal worden van een avontuurlijke reis naar India.’

Ook hoogleraar klinische psychologie Filip Raes (KU Leuven) is sceptisch. ‘Op basis van deze pilotstudie – waarbij slechts 24 Nederlanders in een Nederlands vakantiepark verbleven, en dus niet in het buitenland – kun je niet claimen dat het effect van een staycation nauwelijks verschilt met dat van een buitenlandse vakantie. Bovendien bleek uit het onderzoek dat er tijdens een weekendje weg toch minder gepiekerd werd dan thuis en dat de mensen daar ook meer fysieke en sociale activiteiten deden.’

Hoogleraar sociale en cultuurpsychologie Ap Dijksterhuis (Radboud Universiteit), die Wie (niet) reist is gek schreef, zegt dat het om te herstellen vooral belangrijk is om een tijdlang niet met je werk bezig te zijn. ‘Dat gaat makkelijker naarmate de culturele afstand met je vakantiebestemming groter is. In India heb je vanzelf meer afleiding dan thuis. Wel is de manier waarop je vakantie viert belangrijker dan de bestemming: in die zin ben ik het eens met Jessica de Bloom.’