Factcheck: gefabriceerd document over ‘geplande’ covidvarianten gaat wereldwijd viraal [VIDEO]

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Een tabel die afkomstig lijkt van de Gates Foundation en de Wereldgezondheidsorganisatie met een ‘planning’ van covidvarianten is een vervalsing. Nieuwe varianten van het coronavirus liggen nog niet op voorhand vast, zoals het gefabriceerde document wil doen uitschijnen.

Op 28 november plaatst een Vlaamse vrouw een afbeelding van een document op Facebook. Ze schrijft erbij: ‘De nieuwe variant is de omikron uit Zuid-Afrika! Planning, zoals te zien in de lijst van de WHO, was pas gepland voor mei 2022. Dus ze zijn gas aan het geven omdat er steeds meer mensen wakker worden!’ We zien een tijdstabel met de Griekse namen van covidvarianten en logo’s van onder andere het Wereld Economisch Forum en de Wereldgezondheidsorganisatie. Het bericht wordt 210 keer gedeeld en bereikt zo meer dan 23.000 mensen.

Uit onderzoek van Knack in samenwerking met het International Fact-Checking Network blijkt dat dit document wereldwijd viraal gaat en gezien werd door vele miljoenen mensen op verschillende socialemediaplatformen. Onderstaande kaart geeft een overzicht van factchecks die over het document verschenen en toont enkele gearchiveerde versies van posts op sociale media die het document delen.

De oudste online versie van het document die we konden vinden dateert van 8 juli 2021 en komt van een inmiddels verbannen Spaanstalige Twitteraccount.

Het document plaatst covidvarianten, aangegeven met een Griekse letter, naast een maand. Die maanden staan onder de kop ‘Lanzamiento’, wat Spaans is voor lancering. Het document geeft dus de indruk dat er een planning bestaat om nieuwe covidvarianten te introduceren op een vastgesteld tijdschema tot in februari 2023. De logo’s van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), het Wereld Economisch Forum (WEF), de Bill & Melinda Gates Foundation en de Johns Hopkins University suggereren dat die organisaties achter dit plan zouden zitten. Deze internationale organisaties duiken vaker op in complottheorieën over de coronapandemie.

Op 29 juli lieten woordvoerders van het WEF en de Gates Foundation aan persbureau AP weten niets met het document te maken te hebben. Tarik Ja¨arevic, een woordvoerder van de Wereldgezondheisorganisatie, zei aan persbureau AFP dat de tijdlijn ‘geen document van het WHO is’.

Document onder de loep

Coronavarianten ontstaan door de mutatie van het coronavirus. De varianten verschillen qua verspreiding, impact en vatbaarheid voor medicatie en covidvaccinaties. Het WHO benoemt deze nieuwe varianten met Griekse letters, zoals de recent in ons land opgedoken omikronvariant.

Inhoudelijk houdt het document geen steek. Als we de echte classificering van het WHO (rechts) vergelijken met het document (links), dan blijkt veel info niet te kloppen. Zo is de deltavariant ‘gepland voor juni 2021’, terwijl hij in feite in oktober 2020 werd ontdekt en op 4 april 2021 als een relevante variant werd geclassificeerd, bijna een maand voordat het WHO aankondigde het Griekse alfabet te gebruiken voor de namen van de varianten.

Volgens het document (links) zou de epsilonvariant in juli 2021 op het toneel verschijnen. In feite werd die variant in maart 2020 reeds ontdekt in de Verenigde Staten en op 5 maart 2021 geclassificeerd als relevante variant (rechts). Volgens het document geldt dit ook voor zeta, eta, theta, iota en kappa, die alle tussen 5 maart en 4 april 2021 als varianten van belang zijn aangewezen.

Factcheckers over heel de wereld kwamen tot deze bevinding. De Indiase collega’s van Factly vatten het onderzoek samen in deze video:

Gefabriceerd document

Dat het hier wellicht gaat om een gefabriceerd document, valt af te leiden uit de kwaliteit van de lay-out. Iemand met met een beetje Excelkennis kan het document namaken in minder dan een uur. Knack vroeg het aan iemand op Twitter (Margo Breäs) en zij had er slechts een kwartier voor nodig. In deze video ziet u een versnelde weergave van hoe zij begon met een leeg document (links) en zo de virale desinformatie (rechts) namaakte.