Factcheck: geen bewijs dat Zelensky in dit filmpje onder invloed is van drugs

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op het internet gaan beelden rond waarop de Oekraïense president Volodymyr Zelensky te zien zou zijn in ‘stoned’ of ‘dronken’ toestand. Het blijkt te gaan om een video die Zelenksy zelf online zette en die achteraf in een lagere kwaliteit werd gedeeld. In het filmpje van lagere kwaliteit klinkt de stem van Zelensky dieper en heser, waardoor hij mogelijk ‘verwarder’ overkomt dan in het origineel. De beelden bevatten echter geen enkel bewijs van drank- of druggebruik.

Op 17 april post een Nederlandstalige man onderstaande tweet (hier gearchiveerd).

In zijn tweet deelt de man een video van ongeveer een halve minuut, waarin de Oekraïense president Volodymyr Zelensky te zien is in zijn kantoor. ‘Zelensky, gisteravond, helemaal alleen in zijn kantoor, in “stoned’ modus!”, schrijft de twitteraar erbij. 

Afgaand op het camerastandpunt lijkt het te gaan om een ‘selfie-video’ van Zelensky. De Oekraïense president spreekt de camera toe en zoomt daarna in op enkele voorwerpen die in zijn bureau aanwezig zijn. We zien achtereenvolgens een document dat hij vasthoudt, een ingelijste familiefoto, een keramieken beeldje in de vorm van een haan – in Oekraïne onlangs uitgegroeid tot symbool van het verzet –  en de Oekraïense vlag. Op het einde van het filmpje maakt Zelensky een vuist voor de camera. In sommige shots komt de Oekraïense president ietwat verward over. 

Wat zegt Zelensky in de video?

Hij zegt: ‘Goedenavond iedereen. Het is de 52^ste dag (van de oorlog). Wat kunnen we nog zeggen? Wij houden stand. We blijven lezen (terwijl het document in beeld komt), we blijven liefhebben (terwijl hij wijst naar de familiefoto), wij blijven dankbaar (terwijl de haan in beeld komt), we blijven trots (terwijl hij inzoomt op de vlag). We blijven doorzetten.’

Het bericht wordt bijna 1000 keer geretweet. Uit de reacties blijkt dat niet iedereen de twitteraar gelooft. Velen wijten de verwardheid van de Oekraïense president aan vermoeidheid.

Toch zijn er nogal wat mensen die meegaan in de veronderstelling dat Zelensky in de video onder invloed is van drugs.

‘Heeft de president van Oekraïne een drugsprobleem?’ vraagt een andere twitteraar die hetzelfde filmpje deelt. Ook op Engelstalige accounts doen de beelden de ronde, met de claim erbij dat het zou gaan om een dronken en gedrogeerde Zelensky. ‘De video werd opgeladen en weer verwijderd’, wordt hier ook gezegd.

Instagram

Dat laatste klopt in ieder geval niet. Volodymyr Zelensky heeft de video zelf opgeladen op zijn Instagrampagina, op 16 april, waar het bericht met de bewuste video nog altijd te bekijken is. Meer dan 3,6 miljoen mensen hebben dat al gedaan. Op 17 april wordt het filmpje opgeladen op het Twitter-account van het Oekraïense ministerie van Defensie, waar het al 1,9 miljoen bekeken werd, en nog altijd online staat.

Wanneer we de originele video die Zelensky zelf postte vergelijken met de versie die anderen op sociale media verspreiden met de boodschap dat Volodymyr Zelensky gedrogeerd zou zijn, dan constateren we lichte verschillen: de kwaliteit van de video is slechter, waardoor niet meer alle details even goed waarneembaar zijn.

Wat het meest opvalt, is de lagere geluidskwaliteit bij de hoge tonen, waardoor de stem dieper en heser klinkt en het lijkt of Zelensky in een roes verkeert. Of dit het gevolg is van bewuste manipulatie, kunnen we echter niet vaststellen. 

Verder zijn de voorwerpen op Zelensky’s bureau iets minder scherp te onderscheiden. Wat bepaalde internetgebruikers beschouwen als een lijn cocaïne, bijvoorbeeld, blijkt in werkelijkheid de reflectie van de witte lijnen op het leer van zijn bureau.

Over de Oekraïense president doet al langer het gerucht de ronde dat hij drugsverslaafd zou zijn. De pro-Russische Oekraïense politicus Ilya Kiva vertelde in maart nog op de Russische staatstelevisie dat Zelensky aan cocaïne verslaafd zou zijn.

Onlangs nog deed op sociale media een filmpje de ronde waarin de Oekraïense president Volodymyr Zelensky online vergadert, met naast hem op zijn bureau cocaïne en een bankkaart. Het bleek te gaan om een video die Zelensky zelf online zette, waaraan later met beeldmanipulatie wit poeder werd toegevoegd, zoals wordt uitgelegd in deze Knack-factcheck.