Factcheck: geen bewijs dat scheepsbrand iets te maken heeft met elektrische auto’s

Online circuleert een video van een scheepsbrand die, volgens de bijschriften, het gevolg zou zijn van de combinatie van zout water en batterijen van elektrische auto’s. Het blijkt te gaan om een oud filmpje uit 2016. Het toont een brand op een vrachtschip die het gevolg was van een kortsluiting. Over een mogelijke link met elektrische auto’s is niets terug te vinden.  

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 29 mei verschijnt onderstaande Twitterpost (hier gearchiveerd), die meer dan 2000 keer wordt geretweet.

In een 18 seconden durende video zien we hoe een schip geladen met auto’s ’s tijdens een storm in brand vliegt. ‘Autobatterijen en zout water’, zegt het bijschrift. Andere tweets met hetzelfde filmpje vermelden in het bijschrift expliciet dat het om elektrische auto’s zou gaan: ‘Wanneer je elektrische auto’s vervoert, zorg dat er geen zout water in komt’ en ‘Vervoer geen elektrische auto’s op het dek van een containerschip in ruw water, blootgesteld aan de elementen’. ‘Brand veroorzaakt door elektrische voertuigen’, luidt een bijschrift bij dezelfde video op TikTok.

Zien we hier een brand die veroorzaakt is door elektrische auto’s? 

Dat de batterijen van elektrische wagens zeer brandbaar zouden zijn is een claim die vaker circuleert op sociale media. Knack bracht eerder al factchecks die soortgelijke claims ontkrachtten, bijvoorbeeld over de vermeende explosie van een elektrisch voertuig die   verzonnen bleek – de bewuste wagen reed op gas.   

We gaan op zoek naar de herkomst van de video van de scheepsbrand. We maken enkele screenshots van het filmpje en gaan met behulp van Google Afbeeldingen, Yandex en TinEye op zoek naar andere, bij voorkeur oudere versies van de video. De oudste versie die we terugvinden, duurt 4 minuten en 26 seconden en werd op 7 november 2019 door een zekere @Navi op YouTube opgeladen. 

In de langere video horen we twee mannen in het Russisch met elkaar praten. Ze hebben het over een chauffeur en over brandweermannen. Over een mogelijke oorzaak van de brand kunnen we uit de conversatie niets opmaken.

De video begint met een vier seconden durend beeld van een computerscherm dat weergegevens toont, in Cyrillisch schrift. We zien de oostkust van de Verenigde Staten, een datum en tijd – maandag 8 februari 2016 om 06 uur – en coördinaten – 36°11’38” N, 073° 57’59″W.

Was er een storm in de Atlantische Oceaan in de nacht van 7 op 8 februari 2016? 

We gaan op zoek naar berichtgeving daarover. We vinden informatie terug die niet ging over dit vrachtschip, maar wel over het cruiseschip Anthem of the Seas van de Amerikaanse maatschappij Royal Caribbean,. Dat schip vervoerde 4000 vakantiegangers naar de Bahama’s vanuit Cape Liberty in de Amerikaanse staat New Jersey.

Volgens een artikel van ABC News werd het cruiseschip door de bewuste storm verrast nabij de Amerikaanse havenstad Charleston (South Carolina) en kwam het daar terecht in golven van bijna 10 meter hoog en windsnelheden van meer dan 120 kilometer per uur. In een tweet van 8 februari 2016 meldt de Royal Caribbean Group dat het schip zal terugkeren naar Cape Liberty.

Welk schip zien we in de Twittervideo?

De Amerikaanse factcheckers van Lead Stories onderzochten de gegevens over de storm en legden ze voor aan de persdienst van MarineTraffic, een bedrijf dat aan scheepstracking doet en maritieme analyses aanlevert. De factcheckers ontvingen daarop een e-mail van Marine Traffic met daarin de namen, de identificatienummers en de locatiegegevens van zes schepen die werden gevolgd tijdens die storm van 2016.

Met behulp van de websites marinetraffic.com, vesselfinder.com en shipspotting.com vergeleken de factcheckers van Lead Stories de afbeeldingen van de zes schepen met de kenmerken die zichtbaar zijn in de video van @Navi. Slechts een van de schepen kwam overeen met het schip in de video, al waren de kleuren niet identiek. Het schip bleek echter  in 2016 schip opnieuw geschilderd te zijn. Ook de naam van het schip, dat in 2016 nog Baltimar Zephyr heette, blijkt intussen meerdere keren veranderd. Alleen  het identificatienummer is hetzelfde gebleven. 

De Baltimar Zephyr was in 2016 onderweg van New York naar Haïti toen er brand uitbrak aan boord, zo blijkt uit een uitspraak van een rechtbank in de Amerikaanse Delaware uit 2018 in een zaak  over verloren vracht. De Baltimar Zephyr is ook terug te vinden op een lijst van schadeclaims betaald door de Russische verzekeringsmaatschappij Ingosstrakh (op pagina 15). Ook hier staat vermeld dat er in 2016 brand was op het schip.

Hebben zout water en autobatterijen de brand op de Baltimar Zephyr veroorzaakt? 

In een rapport in het verzekeringsvakblad Forinsurer vertelde de expert die het incident onderzocht dat de vermoedelijke oorzaak van de brand een kortsluiting was in de elektrische bedrading van de vervoerde lading. 

In het rapport werd niet gespecificeerd dat zout water de oorzaak van de kortsluiting zou zijn, hoewel dat volgens Lead Stories niet onmogelijk is. We legden de case voor aan Gustaaf Cools, specialist gevaarlijke stoffen bij Brandweer Vlaams-Brabant West. ‘Zout water is geleidend water. Het kan ervoor zorgen dat een batterij gaat ontladen of misschien zelfs tot een kortsluitstroom kan komen. Maar daarvoor zou je de wagen volledig moeten onderdompelen en ook het batterijpack laten vollopen, wat niet gebeurt door een storm. De oorzaak van de brand zal in dit geval dus zeker niet het zeewater geweest zijn.’

Er zijn ook geen aanwijzingen dat de brand zou zijn ontstaan ​​door een lithium-ion-accu in een elektrisch voertuig. Noch in bovengenoemd rapport, noch in een ander document wordt daarvan melding gemaakt. Niets wijst erop dat het schip elektrische voertuigen zou hebben vervoerd.