Factcheck: geen bewijs dat er zich een beer in het Oostenrijkse dorp Sankt Anton bevond

Op Whatsapp circuleert een afbeelding van een beer die zich in het Oostenrijks skidorp Sankt Anton zou hebben vertoond. De echtheid van de foto wordt betwist. Meerdere bronnen stellen dat de beer in de buurt van het dorp is geweest, maar geen enkele bevestigt dat hij ook in het dorp zelf is gezien. Manipulatie van de foto valt niet te bewijzen, vanwege de lage beeldkwaliteit. Voor de echtheid van de foto is daarom geen bewijs.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 7 juni stuurt een lezer ons via de suggestiepagina van het factcheckplatform deCheckers volgend bericht:

‘Er wordt via Whatsapp beweerd dat een beer gezien is in Sankt Anton. Ik denk dat de foto gefotoshopt is.’

Sankt Anton is een bekend skidorp in Oostenrijk. Bij het bericht zien we een afbeelding van een beer tussen enkele geparkeerde auto’s.

Kun je zomaar geloven wat er op Whatsapp verschijnt? En moeten we niet kritisch zijn wanneer we niet weten wie een foto genomen heeft? We nemen de proef op de som. Eerst gaan we na of er een beer is gezien in Sankt Anton en daarna onderzoeken we de echtheid van de foto. 

Is er een beer gezien in Sankt Anton?

In Oostenrijk zijn beren zeldzaam: als er beren opduiken, gaat het  om rondzwervende beren uit Slovenië en Italië. Maar dat er in Oostenrijk een beer wordt waargenomen, is dus niet onmogelijk.

In Oostenrijk zijn beren zeldzaam: het gaat om bezoekende beren uit Slovenië en Italië. Volgens het WFF waren er in 2020 slechts twee tot drie beren in Oostenrijk. Maar dat er een beer wordt gespot, is dus niet onmogelijk. 

Wanneer we in Google naar informatie over dit voorval zoeken met de termen “bear Sankt Anton” of “bär St Anton”, dan komen we verschillende artikels tegen over een beer nabij Sankt Anton. 

Het oudste nieuwsartikel dateert van 2 juni en komt van de Italiaanse nieuwssite Italy 24 News. Daar staat te lezen dat een moeder en zoon uit Sankt Anton op 31 mei een beer zagen tijdens een wandeling in de bergen.

Oostenrijkse nieuwssites Krone en NeueZeit namen het nieuws over. Het artikel van NeueZeit stelt dat de beer op 200 meter van de begraafplaats van Sankt Anton te zien was.

Waar komt de foto vandaan?

Nu we weten dat er in de buurt van het dorp een beer gezien is, proberen we contact op te nemen met de lezer om naar de bron van de afbeelding te vragen. Tot nu toe kregen we geen antwoord. Op sociale media zoals Facebook is de afbeelding niet terug te vinden. Zoeken op de termen ‘bear St Anton’ en ‘bär St Anton’ leidt niet naar de afbeelding of andere foto’s van de beer. Een omgekeerde zoekactie met de Whatsappfoto in de zoekmachines Google, Yandex, Bing en Tineye levert evenmin resultaat op.

Omdat we geen andere foto’s vinden van de beer in het dorp, proberen we de oorsprong van de Whatsappfoto te weten te komen. We proberen te achterhalen waar de foto genomen is en gaan zo op zoek naar bijkomende getuigen en bronnen.

Waar is de foto genomen?

Op de afbeelding is het hotel AlpenLeben in Sankt Anton te zien. Een zoekactie met de tool Google Street View bevestigt dat: het logo en het groene dak komen overeen met de locatie op de foto. De foto werd vermoedelijk genomen vanuit een chalet aan de parking. Dat valt af te leiden uit de hoogte van waaruit de foto genomen is.

Heeft iemand in het dorp de beer gezien?

De eigenaar van het hotel AlpenLeben, Claudia Stemberger, laat ons via Facebook weten dat ‘er geen beer in Sankt Anton was’ en dat ‘dit een grap van iemand moet zijn’.

We bellen ook andere hotels en uitbaters van chalets in de buurt van de parking. Die zeggen dat er in het dorp geen beer gezien is. Ook zij vermoeden dat het om een bewerkte foto gaat. Ze bevestigen wel het nieuws uit de Oostenrijkse pers over de aanwezigheid van een beer in de buurt van het dorp. 

Een mail naar de toeristische dienst van de gemeente Sankt Anton levert een vergelijkbaar antwoord op: ‘De foto is zeker nep en moet zijn gefotoshopt. Er was geen beer in de buurt van enig hotel in de stad. Ongeveer twee weken geleden hadden we een waarneming van een beer in onze bossen. Maar die beer is sindsdien niet meer gezien.’

Getuigenissen over een waarneming van de beer in het dorpscentrum vinden we niet. Dat bewijst natuurlijk niet dat de beer er niet is geweest. Bovendien zijn de toeristische dienst en de lokale middenstanders geen strikt neutrale bronnen: berichten over beren in het dorp zijn economisch niet in hun belang.

Is de foto fake?

Omdat we de oorsprong van de afbeelding niet kennen, kunnen we niet achterhalen wie de foto heeft genomen, en wanneer dat is gebeurd.

We nemen daarom contact op met onderzoeker Hannes Mareen, beeldonderzoeker aan de UGent en imec. Hij meldt ons via mail dat hij ‘geen duidelijke indicaties van manipulatie’ ziet, maar dat dat ‘mogelijk het gevolg is van de lage beeldkwaliteit’. Doordat we geen andere versie van de foto hebben, kan Mareen niet besluiten of de foto al dan niet gemanipuleerd is. 

Wat zegt de berenexpert?

Om te weten of de beer op de foto in Oostenrijk zou kunnen rondlopen, mailen we de afbeelding naar emeritus professor Djuro Huber (Universiteit van Zagreb). Hij schrijft dat dat mogelijk is, en dat het dier ‘vanuit Italië of Zwitserland over de Alpen zou kunnen zijn gekomen, of, maar minder waarschijnlijk, uit Slovenië’.