Factcheck: geen bewijs dat deze Amerikaanse tanks op weg zijn naar Oekraïne

Online circuleren verschillende video’s van treintransporten met Amerikaanse pantservoertuigen. Volgens sommige socialemediagebruikers zou het transport naar Oekraïne op weg zijn. Maar daar is geen bewijs voor.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

3,3 miljoen mensen zagen een video van een treintransport met pantservoertuigen op de Oekraïense Twitteraccount Euromaidanpress (hier gearchiveerd). Volgens het bijschrift zou dat transport op weg zijn naar Oekraïne: ‘Amerikaanse infanteriegevechtsvoertuigen M2 Bradley zijn vandaag gesignaleerd in Polen. De Poolse spoorwegmaatschappij PKP Polskie Linie Kolejowe vervoert Bradleys naar de Oekraïense grens.’ De video circuleert ook op Telegram en YouTube (hier gearchiveerd). 

Zien we hier inderdaad een transport van Amerikaanse pantservoertuigen op weg naar Oekraïne?

De exacte locatie van de video is door de beperkte visuele elementen in de achtergrond moeilijk te achterhalen. Het is weliswaar aannemelijk dat de video in Polen werd opgenomen. Op de locomotief lezen we PKP Cargo (gele kaders), dat is de grootste spoorvrachtvervoerder in Polen. Op de Facebookpagina van het bedrijf vinden we een foto (rechtsboven) van een locomotief met hetzelfde serienummer ST44-1232 (rode kaders). Het verkeersbord in de video (groen kader) komt overeen met het bord W9 in een Pools instructiedocument voor treinsignalisatie (rechtsonder).    

Op de trein zien we inderdaad Amerikaanse pantservoertuigen van het type Bradley M2. Visuele kenmerken tussen de video (links) en een foto van dat type pantservoertuig (rechts) komen overeen. Het type werd aan onze redactie door een militair expert bevestigd.

Op 5 januari kondigde de Amerikaanse president Joe Biden aan dat de Verenigde Staten, samen met Frankrijk en Duitsland, militaire voertuigen aan Oekraïne zou leveren. Die levering zou ‘in de nabije toekomst’ plaatsvinden, zonder verdere specificatie. De Verenigde Staten zouden onder meer Bradley-pantservoertuigen leveren. Op 19 januari kondigde het Amerikaanse leger nog een extra levering van 59 Bradleys aan. Dat lezen we op de gespecialiseerde website armyrecognition.com.

Op de sociale media circuleren de laatste weken wel meer video’s van Amerikaanse militaire voertuigen die door Europa vervoerd worden per trein. We onderzochten 15 van deze video’s. 

Van zeven video’s konden we op basis van visuele kenmerken in de beelden wel de exacte locatie bepalen (zie kaart). We zien ze opduiken in Duitsland (Soest en Herne) en Polen (Zielona Góra Główna, Niewodnica, Skierniewice (2) en Białystok). De meeste treinen rijden oostwaarts.

Maar rijden ze ook naar Oekraïne? We zoomen in op een transport dat in de Poolse steden Skierniewice en Białystok passeerde. Dat het om hetzelfde transport gaat, kunnen we afleiden uit de volgorde van de militaire voertuigen. Zo zien we de voertuigen met het logo van het Rode Kruis (rode lijnen) telkens op dezelfde plek in het transport.

In Białystok zien we dat de trein van rechts naar links door het beeld glijdt. Als we via Google Streetview die plek bekijken, zien we dat de trein dus noordoostwaarts rijdt: niet in de richting van Oekraïne (dat zou zuidoostelijk zijn), maar naar Litouwen.

Hoe is dat te verklaren? Daarvoor moeten we terug naar waar deze Amerikaanse voertuigen het Europese vasteland bereikten: de haven van Vlissingen in Nederland.

Vlissingen

Op 9 januari meerde in de haven van Vlissingen een Amerikaanse levering van zo’n 1275 legervoertuigen aan. Dat lezen we op de website van het Nederlandse ministerie van Defensie. De levering, die onder meer Bradley-infanterie-gevechtsvoertuigen bevatte, kwam uit Fort Hood in de Amerikaanse staat Texas. Op de officiële website van het Amerikaanse leger lezen we dat het gaat om de vervanging van het 3rd Armored Brigade Combat Team, 1st Cavalry Division door het 2nd Armored Brigade Combat Team, ‘als onderdeel van een reguliere rotatie van troepen’. De voertuigen vertrekken vanuit Vlissingen naar Polen en Litouwen, de oostflank van het NAVO-grondgebied. Op de Nederlandse nieuwssite nu.nl vinden we luchtbeelden van het transport terug. De beelden zijn afkomstig van het Nederlandse ministerie van Defensie. 

Hoe kunnen we weten of de pantservoertuigen in de virale video deel uitmaken van de wissel van de wacht in NAVO-lidstaten Polen en Litouwen? Of dat ze tot de aangekondigde levering aan Oekraïne behoren?

In beide gevallen gaat het over Bradley M2’s, maar de NAVO-troepen beschikken over de versie A3 (rechts) terwijl de levering aan Oekraïne gaat over de iets oudere versie A2 (links). Het duidelijkste verschil is de Commander’s Independent Viewer (CIV) rechts achteraan (rode kader) die op de A3 staat. Op de A2 is die niet te vinden. 

In de virale video zien we dus de Bradley M2A3 en dat type wordt niet aan Oekraïne geleverd. Bovendien zien we de pelotonnummers 30, 32, 33 en 34 (gekleurde kaders) gekalkt op de voertuigen in de virale video. Diezelfde pelotonnummers zien we opduiken op de dronebeelden van het Nederlandse ministerie van Defensie van de NAVO-troepen in Vlissingen.