Factcheck: geen bewijs dat ‘Belgische politici in het parlement 70 à 80 procent van hun tijd gsm gebruiken’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Volgens een viraal Twitterbericht zouden Belgische politici tijdens parlementszittingen 70 tot 80 procent van de tijd op hun gsm bezig zijn. Het aangedragen bewijs daarvoor klopt niet. De vermelde percentages, die onderdeel uitmaken van een kunstproject met artificiële intelligentie, geven alleen aan hoe zeker het computermodel is dat het een gsm herkent. Niet hoeveel procent van de tijd een politicus die gsm gebruikt. Dat bevestigt ook de kunstenaar.

Op 22 februari plaatst een Twitteraar met 88.000 volgers het volgende Engelstalige bericht online (hier gearchiveerd): ‘Een cool gebruik van artificiële intelligentie. Belgische politici spenderen 70 à 80 procent van hun tijd aan gsm-gebruik tijdens live parlementsvergaderingen. “Beleidsmakers” in actie.’ De boodschap wordt afgesloten met een lachende smiley.

De foto bij het bericht toont leden van de Vlaamse regering onder wie Wouter Beke (CD&V), Zuhal Demir (N-VA), Bart Somers (Open VLD) en Jan Jambon (N-VA) met respectievelijk de percentages in het groen (85,5%, 76,9%, 81,2% en 61,2%) naast het woordje ‘phone’.

Het bericht wordt meer dan 500 keer gedeeld en bereikt zo tienduizenden Twittergebruikers. Screenshots van het Twitterbericht worden ook opgeladen op Facebook.

We nemen contact op met de Twittergebruiker en vragen hem naar de bron van zijn claim, maar we kregen voorlopig geen antwoord. We gaan er dus van uit dat zijn bewijs voor de stelling de bijgevoegde afbeelding is.

Wanneer we die afbeelding opladen bij Google Afbeeldingen, suggereert Google ‘Dries Depoorter’ als mogelijk zoekresultaat.

Dries Depoorter is een Belgische kunstenaar die onder meer gebruik maakt van artificiële intelligentie, lezen we op zijn website. De afbeelding die circuleert op Twitter, vinden we ook terug op die site, meer bepaald op de pagina over het kunstproject ‘The Flemish Scrollers’.

Hoe dat project werkt, wordt op die pagina uitgelegd: ‘Elke vergadering van de Vlaamse regering in België wordt live gestreamd op een YouTube-kanaal. Wanneer een livestream start, zoekt de software naar telefoons en probeert een verstrooide politicus te identificeren. Dit gebeurt met behulp van AI (artificiële intelligentie, nvdr.) en gezichtsherkenning. De video’s van de verstrooide politicus worden vervolgens op een Twitter– en Instagram-account geplaatst met de politicus als tag.’

Aan De Standaard (achter betaalmuur) gaf Depoorter in de zomer van 2021 een interview over The Flemish Scrollers: ‘Ik wou vooral het gevaar van technologie zoals surveillance met camera’s met gezichtsherkenning onder de aandacht brengen.’ Dat hij politici koos, is niet toevallig. ‘Zij ­maken de regels over camera’s op publieke plaatsen en welke technologie daarvoor gebruikt zal worden.’

Dat hij voor het project gebruik maakt van ‘gezichtsherkenning om politici te identificeren en objectherkenning voor de telefoons’ liet hij optekenen bij Data News. In de media lezen we nergens dat de percentages zouden weergeven hoe lang een politicus zijn of haar smartphone gebruikt.

Ook op Depoorters site lezen we dat niet. De kunstenaar deelt wel een deel van de programmeercode die hij schreef voor het project (zie hieronder). Daarin vinden we een percentage (uitgedrukt als decimaal getal, rood kader) achter ‘ObjectDetection’, ‘phone’ en ‘confidence’. Hieruit kunnen we afleiden dat het percentage weergeeft met welke zekerheid een gsm als voorwerp wordt herkend door de software. En dus niet hoeveel tijd een politicus zijn of haar gsm gebruikt.

Depoorter bevestigt die analyse aan Knack: ‘Die groene percentages duiden de accuraatheid aan, de mate waarin het computermodel zeker is een gsm te herkennen. Ondertussen kan het model overigens ook al achterhalen of een politicus op zijn gsm aan het typen is of aan het scrollen.’

‘De info in dat Twitterbericht is verkeerd’, gaat Depoorter verder. ‘De artificiële intelligentie houdt wel de duur bij dat een politicus bezig is op zijn gsm, maar de livestream van het Vlaams Parlement wisselt voortdurend van camerastandpunt. Daardoor is het onmogelijk te berekenen hoeveel procent van de tijd een politicus tijdens een bepaalde vergadering op zijn gsm bezig is.’