Factcheck: geen bewijs dat acupunctuur effectiever is dan antidepressiva

‘Acupunctuur is effectiever bij behandeling van depressie dan orale antidepressiva.’ Dat lazen we in ABC Gezondheid. Maar daar is geen bewijs voor.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Volgens een artikel op de website ABC Gezondheid zou acupunctuur effectiever zijn dan orale antidepressiva als behandeling van depressieve symptomen. Daarvoor verwijst ABC naar drie wetenschappelijke studies, waarvan één werd uitgevoerd in 2014 en twee in 2015.

We kloppen aan bij professor Stephan Claes, psychiater en diensthoofd volwassenenpsychiatrie aan het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven. ‘De eerste van de drie studies werd uitgevoerd op ratten die te maken hadden met posttraumatische stress. Uit dat onderzoek blijkt inderdaad dat acupunctuur een positief effect had op hun welzijn. Maar aangezien het om ratten gaat, zegt dat weinig over de klinische toepasbaarheid ervan op mensen.’ Dat bevestigt ook professor Nathalie Vanderbruggen van UZ Brussel: ‘Je kunt de resultaten niet zomaar naar mensen extrapoleren. Bovendien is de onderzochte populatie te klein om fundamentele uitspraken te doen over het effect.’

Ook bij de tweede studie zijn er bemerkingen te maken. Claes: ‘In de studie hebben wetenschappers onderzocht of acupunctuur boven op antidepressiva een positief effect heeft. Het is dus niet zo dat antidepressiva door acupunctuur werden vervangen. De gouden standaard om uit te vissen of zo’n behandeling werkt, een dubbelblinde gerandomiseerde studie, is niet toegepast. Er is namelijk geen controlegroep. De ene groep kreeg antidepressiva, de andere antidepressiva én acupunctuur. De tweede groep was zich er dus van bewust dat ze een extra behandeling kreeg. Dan is het niet verwonderlijk dat de ene groep het beter doet, maar of dat aan de acupunctuurbehandeling ligt, is niet bewezen. Je zou misschien hetzelfde effect zien als je zou gaan wandelen met die mensen.’ Ook Vanderbruggen wijst op een mogelijke bias: ‘Een zorgverlener die acupunctuur toepast, geeft aandacht aan een patiënt. Dat sociale contact kan een positieve invloed hebben op het gemoed, en dus zorgen voor een bias.’

De derde studie die als bron wordt gebruikt, is een overzicht van verschillende studies. Maar ook die toont volgens Claes niet aan dat acupunctuur werkzamer zou zijn dan antidepressiva. ‘In geen enkele van de vergeleken studies wordt acupunctuur aangehaald als alternatief voor antidepressiva. Het is altijd een aanvullende behandeling. Als je naar de samenvatting kijkt, zie je inderdaad dat er een effect is, maar globaal gezien is die significantie heel erg beperkt.’ Daarnaast wijst professor Chris Baeken, psychiater aan het UZ Gent en UZ Brussel, net als professor Vandenbruggen op de povere kwaliteit van de overlopen studies.

Schrijven de professoren hun patiënten soms acupunctuur voor? Claes: ‘Nee, omdat het bewijs dat het helpt zeer zwak is. Wel moedig ik mensen aan om aan lichaamsbeweging te doen. Daarvan weten we dat het een positieve invloed heeft op je gemoed. Ook je sociale contacten verzorgen kan helpen. Als je voelt dat je je door acupunctuur beter voelt, ga er dan voor. Maar antidepressiva erdoor vervangen is geen goed idee. Die blijven de basis voor depressiebehandeling.’