Factcheck: geen bewijs dat een elektrische auto de brand op het vrachtschip voor de Waddeneilanden heeft veroorzaakt

Verschillende media hebben gemeld dat de zware brand op een schip voor de kust van de Nederlandse Waddeneilanden zou zijn ontstaan door een elektrische auto. Die conclusie blijkt voorbarig en is waarschijnlijk gebaseerd op de verkeerde interpretatie van een uitspraak van een woordvoerster van de Nederlandse kustwacht. De oorzaak van de brand is op dit moment nog niet bekend.  

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In de nacht van 25 op 26 juli ontstond brand op de Fremantle Highway, een met auto’s geladen vrachtschip dat zich op dat moment in de Noordzee bevond, 35 kilometer voor de kust van Ameland, een van de Nederlandse Waddeneilanden. Bij de brand kwam één persoon om het leven en vielen meerdere gewonden. Alle bemanningsleden zijn ondertussen met helikopters geëvacueerd van het schip. De blusoperatie verloopt zeer moeizaam, onder meer omdat het blussen de stabiliteit van het schip in gevaar zou kunnen brengen.

De Fremantle Highway vaart onder Panamese vlag en was onderweg van Bremerhaven in Duitsland naar Port Said in Egypte. Het schip had volgens de eerste berichten 2832 klassiek aangedreven auto’s aan boord, en 25 elektrische wagens. Later meldde K Line, de charteraar van het vaartuig, dat er bijna 500 elektrische voertuigen aan voord waren en dat het schip in totaal 3783 auto’s vervoerde.

‘De oorzaak van de brand is nog onbekend’, schrijft de Nederlandse kustwacht, die instaat voor de brandbestrijding, op haar liveblog. Toch schrijven enkele media nu al dat een elektrische auto de brand zou hebben veroorzaakt.

Waar komt het nieuws over die elektrische auto als oorzaak vandaan?

De media die over de scheepsbrand berichten, lijken een verklaring van de Nederlandse kustwacht verkeerd te hebben geïnterpreteerd, waardoor ze tot een voorbarige conclusie zijn gekomen. 

In een artikel van het persagentschap Associated Press (AP) dat al snel na de ramp verscheen, werd Lea Versteeg geciteerd, een woordvoerster van de Nederlandse kustwacht. Zij zou aan de telefoon het volgende hebben gezegd: ‘Het schip vervoert 2857 auto’s, waarvan 25 elektrische wagens, wat het blussen van de brand nog moeilijker maakt.’ Uit het Associated Press-artikel menen wij te kunnen opmaken dat de auteur de verklaring rechtstreeks optekende uit de mond van Versteeg.

Ook de Nederlandse publieke omroep NOS citeerde ‘een woordvoerder van de Nederlandse kustwacht’ die zou hebben gezegd dat ‘het vuur waarschijnlijk was ontstaan in een elektrisch voertuig’. Anders dan AP gaf de NOS niet de naam van de woordvoerder mee. Het is dus niet duidelijk of de NOS zelf met een woordvoerder van de Kustwacht had gesproken, of de omroep het Versteeg-citaat van het persagentschap AP had overgenomen, en dat citaat verkeerd had geïnterpreteerd – in het citaat van AP wordt niet gezegd dat een elektrische auto de brand zou hebben veroorzaakt.

De communicatie-adviseur van de NOS met wie we hierover communiceerden, heeft op die vraag geen sluitend antwoord gegeven. Hij verwees wel naar wat er in het ondertussen aangepaste artikel van de NOS staat: ‘Een woordvoerder van de kustwacht zei eerder vandaag dat het vuur vermoedelijk is ontstaan in een van de elektrische auto’s. Later op de avond zei de kustwacht dat over de oorzaak nog niets bekend is’. De Nederlandse kustwacht antwoordde op 3 augustus op onze vraag hierover. ‘Voor zover bij mij bekend heeft geen van de persvoorlichters aangegeven dat de brand is ontstaan door een EV. Ook doen wij geen uitspraken over onze vermoedens. Wel is het een van de mogelijkheden, maar dat zal eerst onderzocht moeten worden voordat daar concrete uitspraken over gedaan kunnen worden’, schrijft Denice Blok.

In een stuk van VRT NWS lezen we het volgende: ‘Vermoedelijk is de brand ontstaan in een elektrische auto aan boord’ en ‘Wellicht ontstond de brand in de batterij van een elektrische wagen’. Tijdens het VRT-journaal van 19 uur op 26 juli vermeldde nieuwslezer Wim De Vilder dat dat de Japanse eigenaar van het schip had gezegd dat de brand vermoedelijk was begonnen in de batterij van een elektrisch voertuig aan boord. In een bijdrage in Terzake van 26 juli nuanceerde de VRT-journalist ter plaatse dat dan weer: volgens Bram Vandeputte zou het ‘niet 100 procent bevestigd’ zijn dat een elektrische auto aan de basis ligt van de ramp.

Ook de NOS heeft de uitspraak van de eigenaar van het schip vermeld: ‘“Volgens de Japanse eigenaar van het schip, het bedrijf Shoei Kisen Kaisha, is de kans groot dat de brand is ontstaan bij elektrische auto’s. “Maar we zijn niet helemaal zeker van de oorzaak, daarvoor wachten we het onderzoek af”, aldus een woordvoerder.’

Volgens de website Electrek, gespecialiseerd in elektrisch rijden, bedoelde Versteeg wellicht dat het moeilijk is om het vuur te bestrijden in een schip vol met voertuigen, omdat er veel brandstof aanwezig is, en omdat het bovendien gaat het om een mix van brandstoffen, wat het lastig maakt om te kiezen voor één enkele tactiek. De manieren waarop een brand wordt bestreden, zijn namelijk verschillend voor elk type brand, zoals we uitlegden in een eerdere Knack-factcheck.

Ondertussen circuleren nog altijd artikels waarin het citaat over de elektrische auto als oorzaak van de bron niet is gecorrigeerd, zoals in Het Laatste Nieuws bijvoorbeeld: ‘Het vermoeden is dat de brand is uitgebroken in een elektrische auto’, terwijl dat citaat duidelijk in strijd is met de actuele verklaring van de  Nederlandse kustwacht op haar liveblog.

Ook op sociale media wordt de claim dat een elektrisch voertuig aan de basis lag van de brand op grote schaal gedeeld.  Onder meer bij klimaatsceptici cirulleren wel vaker valse of minstens onbewezen claims over elektrische voertuigen die vuur zouden vatten, zoals in deze factcheck, waarin het in werkelijkheid bleek te gaan om een auto die op gas reed.

Eerder ontkrachtte Knack een bericht dat moest bewijzen dat de batterijen van elektrische auto’s ‘onblusbaar’ zouden zijn, en bracht Knack een factcheck over een bericht over een eerdere scheepsbrand die zonder bewijs aan een elektrisch voertuig werd gelinkt.