Factcheck: er zijn méér dan 8119 Palestijnse burgers gedood in Gaza

Socialemediagebruikers beweren dat de sterftecijfers in Gaza overdreven worden en dat er eigenlijk maar 8119 Palestijnen zijn gedood sinds het begin van de oorlog in Gaza. Dat klopt niet. Het cijfer komt uit een rapport van de Verenigde Naties, dat een deel van de sterftes tussen 1 november 2023 en 30 april 2024 heeft geverifieerd. In het rapport wordt expliciet aangegeven dat dit niet alle doden in die periode omvat.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media menen mensen dat er 8119 Palestijnen gedood zijn door de oorlog die Israël voert in Gaza – een stuk minder dan de tienduizenden die elders genoemd worden. ‘Voor alle genocideroepers. De VN heeft in alle stilte een rapport gepubliceerd dat zaken toch even in een ander perspectief zet’, vertelt iemand bijvoorbeeld op X. ‘Er zijn tot nu toe 8119 bevestigde doden’, schrijft iemand anders.

‘Geloof nooit de cijfers van het “Ministerie van Gezondheid van Palestina”, dat zijn cijfers die rechtstreeks komen van de terroristen van Hamas. Hier een voorbeeld over burgerdoden in Gaza. Hamas zegt: 34.535, geverifieerd door VN Human Rights: 8119. Dus alle cijfers delen door 4 is een goed begin’, schrijft nog iemand anders op datzelfde sociaal medium. 

Sinds de aanval van de Palestijnse terreurgroep Hamas op tal van Israëlische doelwitten op 7 oktober 2023, voert Israël een bloedig tegenoffensief in de Gazastrook. Het door Hamas gecontroleerde gebied is al grotendeels tot puin gebombardeerd. Volgens het Palestijnse ministerie voor Volksgezondheid zouden al meer dan 44.500 Palestijnen gedood zijn, meldt  Reuters.

De bewering dat er eigenlijk maar 8119 Palestijnen gedood zijn door Israël werd overigens ook in het Engels en het Italiaans (hier en hier) gedeeld. 

Maar klopt het dat er eigenlijk ‘maar’ 8119 Palestijnen gedood zijn tijdens de oorlog die Israël in Gaza voert? En waar komt dat cijfer vandaan?

Waar komt het getal 8119 vandaan?

Via één van de X-posts komen we terecht op de website van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties (OHCHR). Op die website werd op 8 november een rapport gepost met als titel: ‘Zesmaandenupdate over de mensenrechtensituatie in Gaza: 1 november 2023 tot 30 april 2024.’

In de inleiding van dat rapport lezen we dat het rapport ‘de situatie rond mensenrechten in bezet Gaza’ wil weergeven. Het rapport bestrijkt zes maanden en begint net na het laatste rapport van OHCHR op 1 november 2023 en eindigt zes maanden later op 30 april 2024. Het rapport doet dus enkel uitspraken over die periode en niet over de maanden tussen 30 april en de publicatiedatum van het rapport. 

OHCHR evalueert die situatie onder meer door de burgerdoden tijdens het conflict onder de loep te nemen. Dat deed het volgens een bepaalde methodologie. ‘Die methodologie heeft drie onafhankelijke bronnen nodig’, lezen we daarover in een voetnoot in het rapport (p. 6).

In de tekst waar die voetnoot bijgeplaatst is, vinden we het cijfer dat online circuleert terug (p. 6): ‘Het monitoren en verifiëren van ernstige schendingen bleef een buitengewoon moeilijke opgave, onder meer vanwege toegangsbeperkingen, een hoge mate van onveiligheid en bedreigingen en directe aanvallen op VN-personeel, waarnemers en humanitaire organisaties. Desondanks werd het verificatiewerk voortgezet, waarbij het aantal door OHCHR geverifieerde moorden op 2 september 2024 8.119 Palestijnen in Gaza bedroeg, waaronder 2036 vrouwen en 3588 kinderen (1865 jongens en 1723 meisjes).’

Verder in de tekst geeft OHCHR toe dat het aantal doden dat zij geverifieerd hebben niet overeenkomt met het totaal aantal mensen dat dan gestorven is. ‘De echte cijfers liggen waarschijnlijk een stuk hoger’, lezen we bijvoorbeeld op pagina 11. OHCHR verwijst overigens zelf naar de cijfers van het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid. ‘Geweld in Gaza heeft 34.535 Palestijnen gedood en 77.704 verwond tussen 7 oktober 2023 en 30 april 2024 volgens het ministerie van Volksgezondheid, met nog 10.000 personen vermist, waarschijnlijk begraven onder het puin’, lezen we op pagina 5.

In de conclusie van het rapport komt het cijfer 8119 niet terug. ‘In dit rapport is getracht de belangrijkste aspecten vast te leggen van de gruwelijke realiteit die zich vanaf 7 oktober 2023 voor de mensen in Israël en gedurende de zes maanden daarna in Gaza ontvouwde. Het rapport behandelt niet alle gerapporteerde schendingen’, staat er wel. 

Zijn de Palestijnse sterftecijfers betrouwbaar?

Het aantal doden dat de oorlog van Israël in Gaza heeft veroorzaakt, is al langer voer voor debat. Zo contesteren Israël en zijn bondgenoten de cijfers die het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid aanlevert. Ook op sociale media betwijfelen pro-Israëlische accounts geregeld de geloofwaardigheid van de cijfers.

Op 20 juli werd in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet een artikel gepubliceerd over het tellen van sterftes in Gaza. ‘De cijfers van het ministerie worden betwist door Israëlische autoriteiten, ook al zijn ze geaccepteerd als accuraat door de Israëlische inlichtingendiensten, de VN en de WHO. Deze data worden ondersteund door onafhankelijke analyses, die veranderingen in het aantal doden onder UNRWA-personeel vergelijken met die van het ministerie. Daaruit blijkt dat claims over de vervalsing van data onwaarschijnlijk zijn’, lezen we in dat artikel. ‘Het aantal gerapporteerde doden is waarschijnlijk een onderschatting.’

The Lancet publiceerde eerder al een studie naar de vermeende vervalsing van sterftecijfers. Volgens die studie, die in december 2023 werd gepubliceerd, is er geen bewijs dat de sterftecijfers in die eerste maanden van het conflict kunstmatig zijn verhoogd.

Dat wordt bevestigd in artikels in Nature en Le Monde. ‘Over het algemeen zijn de cijfers van het ministerie redelijk goed’, lezen we bijvoorbeeld in Nature. Al wijst een expert er in dat artikel op dat er zeker doden te veel kunnen geteld zijn die eigenlijk gewoon vermist zijn.