Factcheck: er is een verband tussen geluk en vogels in de buurt, maar dat is niet per se oorzakelijk

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘De gelukkigste Europeanen zijn zij die in een natuurlijke omgeving met veel vogels wonen’, zo lazen we in De Morgen. En het klopt, al is enige nuance nodig.

In De Morgen lazen we over de heilzame werking van vogelspotten. Er wordt verwezen naar een grootschalige Duitse studie, met als conclusie: ‘De gelukkigste Europeanen zijn zij die in hun dagelijkse leven een waaier aan vogelsoorten kunnen ervaren, of toch in een natuurlijke omgeving met veel vogels wonen.’ In die studie uit 2021 worden enquêtegegevens van ruim 26.000 Europeanen gelinkt aan macro-ecologische data, onder meer over de hoeveelheid vogelsoorten in een bepaalde regio. Er blijkt een positief verband te bestaan tussen de levenstevredenheid van mensen en de diversiteit aan vogels in hun buurt.

Psychologieprofessor Wim Van den Broeck (VUB), gespecialiseerd in methodologie, heeft daar stevige bedenkingen bij. ‘Als we naar de data kijken, klopt de stelling. Gemiddeld genomen wonen de gelukkigste mensen in omgevingen met de meeste vogels. Maar er is één cruciaal zinnetje in de publicatie: “De resultaten moeten voorzichtig geïnterpreteerd worden, want ze leggen geen oorzakelijke verbanden bloot, enkel correlaties.” Nochtans wordt verder in het artikel druk gespeculeerd over een oorzakelijk verband. Maar er kan bijvoorbeeld een omgekeerde causaliteit zijn: misschien gaan mensen die zich goed voelen en van nature mentaal rustig zijn, sneller in een biodiverse omgeving wonen? Daarnaast spelen bij geluksgevoel tal van andere factoren mee. De onderzoekers hebben op een aantal factoren, zoals socio-economische status, gecontroleerd maar bijvoorbeeld niet op persoonskenmerken, die nochtans een belangrijke invloed hebben op waar je gaat wonen én op je geluksgevoel. Om een oorzakelijk verband hard te maken, zou je een experimenteel onderzoek moeten doen waarbij groepen mensen willekeurig worden toegewezen aan bepaalde leefomgevingen.’

Ook psychologieprofessor Peter Kuppens (KU Leuven) meent dat je uit deze studie niet zomaar een causaal verband kunt afleiden. ‘Bovendien is de aangetoonde associatie statistisch wel significant, maar ook klein en onzeker. De auteurs geven zelf aan dat het verband tussen een grote hoeveelheid vogelsoorten en levenstevredenheid ook een stuk groter of kleiner zou kunnen zijn.’

Ook professor biologische psychologie Rudi D’Hooge (KU Leuven en VUB) geeft aan dat geluk van veel meer factoren afhangt dan alleen de aanwezigheid van vogels. ‘Maar er is wel een groeiende hoeveelheid wetenschappelijk bewijs dat een omgeving met veel biodiversiteit een positieve impact heeft op onze gezondheid, zowel mentaal als fysiek. De aanwezigheid van vogels – voor veel mensen een icoon van biodiversiteit – kan ertoe bijdragen dat mensen meer buiten komen en zich betrokken voelen bij hun leefomgeving, wat zeker helpt om mentale en fysieke problemen te voorkomen.’

Tot slot wijst Thomas van Rompay, universitair hoofddocent Communication Science & Design Research (Universiteit Twente), op het groeiende wetenschappelijke bewijs dat de interactie tussen mens en natuur veel mentale en fysieke voordelen heeft. ‘Zo blijkt uit experimenteel onderzoek van ons onderzoeksteam dat proefpersonen die met digitaal geënsceneerde natuurscènes (beeld en geluid) werden geconfronteerd, zich nadien meer verbonden voelden met hun gemeenschap, wat een goede voorspeller van levensgeluk is.’

Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.