Factcheck: ‘Een op de drie werknemers vindt zichzelf slimmer dan de baas’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Dat lazen we onlangs in de gratis krant Metro. Maar klopt dat wel?

‘Maar liefst 31 procent van werkend Nederland denkt dat hij/zij intelligenter is dan hun leidinggevende(n)’, lazen we een tijdje geleden in Metro. ‘Dat blijkt uit een onderzoek van Acties.nl onder 1119 Nederlanders in loondienst.’ Hoewel meer dan de helft van de ondervraagden vindt dat ze onderbetaald worden, zegt 85 procent het goed te kunnen vinden met hun huidige baas, leert de studie ook. ‘Een op de drie werknemers vindt zichzelf slimmer dan de baas’, kopte de krant.

Klopt dat?

Acties.nl is een ‘kortingssite’ die deals van webshops publiceert, lezen we op de website. Het onderzoek, waarover een persbericht werd uitgestuurd, heeft Acties.nl niet zelf uitgevoerd maar werd besteld bij marktonderzoeksbureau Panelwizard.

Met ‘ik denk dat ik intelligenter ben dan mijn leidinggevende’ was 30,5 procent van de Nederlanders in loondienst het eens, zo laat het onderzoeksbureau ons met een login achter de schermen zien. 69,5 procent had ‘geldt niet voor mij’ aangekruist en vond de baas dus wél intelligenter – of even intelligent.

De studie oogt transparant en representatief.

Het is een aannemelijk cijfer, vindt psycholoog Bart Wille (UGent). ‘Het gaat hier niet over reële intelligentie maar over perceptie’, beklemtoont hij. In de bevraging van Panelwizard vergelijken respondenten hun zelfperceptie met de perceptie die ze hebben van hun baas. ‘De perceptie die we van onszelf hebben, is gemiddeld te rooskleurig’, zegt Wille. Hij verwijst naar onderzoek in het vakblad Plos One (2018): ‘Een recente studie toonde aan dat 65 procent van de Amerikanen denkt dat ze intelligenter zijn dan gemiddeld. Die intelligence overconfidence is een bekend fenomeen en verklaart mogelijk ook de claim van die 31 procent in Nederland.’

We schatten de capaciteiten van wie we graag hebben positiever in, maar het omgekeerde geldt ook. ‘Wie ontevreden is over de baas, schat diens intelligentie daardoor met relatief grote kans onterecht laag in’, zegt Wille. Volgens de Vlaamse werkbaarheidsmonitor (SERV, 2016) is grofweg 20 procent van de werknemers ontevreden over coaching en steun van de directe leidinggevende. ‘Niet weinig. En dus van tel.’

Ruim een op de tien werknemers vindt ook dat zijn leidinggevende zich ‘grensoverschrijdend’ gedraagt, bijvoorbeeld door hen te negeren of belachelijk te maken bij collega’s, zegt Jeroen Camps, die organisatiepsychologie doceert aan de Thomas More Hogeschool. ‘Als een op de tien werknemers dat zo ervaart, hoeft de een op de drie uit de claim niet te verbazen.’

Maar geldt die 31 procent ook voor Vlaanderen of België? ‘Geen idee’, zegt projectmanager Maaike Jongsma van Panelwizard. Wille noch Camps kent soortgelijk binnenlands onderzoek, maar beiden vinden die ‘een op de drie’ geloofwaardig. ‘Misschien is het bij ons iets minder, omdat Belgen gezagsgetrouwer zijn dan Nederlanders’, zegt Camps.

Maar werknemers hoeven hun bazen niet zo nodig als intelligenter te zien, stipt arbeidsgeneeskundige Lode Godderis (KU Leuven) aan. ‘Het onderscheid tussen IQ en EQ – emotionele intelligentie – is hier niet gemaakt, maar is achterliggend wel belangrijk: de cognitief slimste van de groep is daarom niet de beste coach. Om mensen te motiveren en productief te maken, heb je bovenal een goede portie emotionele intelligentie nodig.’