Factcheck: ‘Een nachtje blokken geeft je lagere punten’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Dat lazen we onlangs in de gratis krant Metro. Maar klopt dat wel?

Energiedrankje in de ene hand, cursus in de andere: heel wat studenten wagen zich geregeld aan een halve (of hele) nacht blokken. Niet zo’n goed idee, lazen we in Metro. De krant verwijst naar een studie van de Loyola Marymount University in Californië. Onderzoekers stelden vast ‘dat laat opblijven om nog zo veel mogelijk theorie te blokken het tegenovergestelde effect heeft’. Na enig zoekwerk vinden we inderdaad een studie terug van deze universiteit, die in 2018 verscheen in het tijdschrift The Physics Teacher, met als titel ‘Sleep and Final Exam Performance in Introductory Phyics’. Na hun examen natuurkunde moest een groep studenten doorgeven hoeveel uren ze de nacht voordien hadden geslapen. Er bleek een verband te zijn tussen een korte nacht en lagere examenscores.

Een student die een hele nacht blokt, zal soms wel informatie kunnen reproduceren, maar de kennis toepassen wordt veel moeilijker.

Dit onderzoek op zich is weinig overtuigend, vindt Stijn Baert, professor arbeidseconomie (UGent en UAntwerpen). ‘Studenten moesten zelf aangeven hoeveel uren ze hadden geslapen, en dat werd dan gekoppeld aan hun resultaat. Het kan ook een “omgekeerde oorzakelijkheid” zijn: misschien hebben sommige zwakkere studenten weinig geslapen omdat ze zo gestresseerd waren door het examen? Dat neemt niet weg dat veel onderzoek aanwijst dat slechte slaapkwaliteit inderdaad een negatief effect heeft op de studieresultaten. In december 2013 lieten we aan de UGent ruim 600 eerstejaarsstudenten een uitgebreide vragenlijst invullen over hun slaapkwaliteit, en koppelden die aan hun examenscores van januari 2014. Belangrijk is dat we ook andere voorspellers van slaapkwaliteit bevroegen, zoals de slaapkwaliteit van de ouders, en die in onze statistische modellen gebruikten om tot een zuiverder resultaat te komen. Wat bleek? Wie gemiddeld 6 uur per nacht sliep tijdens het semester behaalde per examen gemiddeld 1,7 punten minder dan wie 7 uur sliep.‘

Professor cognitieve psychologie Wouter Duyck (UGent) treedt zijn collega bij. ‘Wanneer we blokken, wordt alles tijdelijk opgeslagen in onze hippocampus. ’s Nachts wordt die hersenzone zeer actief en wordt de informatie verankerd in andere gebieden van ons brein. Er zijn al wetenschappelijke experimenten geweest waarbij twee groepen exact even lang studeerden. De ene helft mocht nadien slapen, de andere niet. Enkele weken later werd hun kennis getest: de “slapers” onthielden ongeveer 20 procent meer. Al heb ik wel één bedenking bij die ‘laatste nacht’. Wat je nooit hebt geblokt, kun je tijdens je slaap ook niet consolideren. Studenten die een bepaald deel van de cursus nog nooit hebben bekeken, kunnen die nacht voor een “quick win” gaan en hopen dat ze daarover een vraag zullen krijgen. Met hun kortetermijngeheugen lukt dat misschien. Maar op lange termijn hebben ze er niets aan.’

Dat we onze slaap nodig hebben om kennis op te slaan, bevestigt ook professor Johan Verbraecken, medisch coördinator van het slaapcentrum in het UZA. ‘Een student die een hele nacht blokt, zal soms wel informatie kunnen reproduceren, maar de kennis toepassen – in een complex vraagstuk, bijvoorbeeld – wordt veel moeilijker. Bovendien zorgt een slaaptekort ervoor dat je extra prikkelbaar wordt of moeilijker uit je woorden komt. Niet ideaal bij een mondeling examen.’