Factcheck: dit nieuwsfragment over een opgerold pedonetwerk is niet recent

Online circuleert een nieuwsfragment waarin wordt gemeld dat er in het Verenigd Koninkrijk een groot pedofielennetwerk zou zijn opgerold. ‘Niks hierover op de mainstreammedia’, voegen sommige socialemediagebruikers eraan toe. Maar het gaat om een oud nieuwsfragment, opgenomen in 2015, over duizenden klachten over seksueel misbruik die de Britse politie ontving in de nasleep van de zaak-Jimmy Savile. Daarover hebben gevestigde nieuwsmedia destijds weldegelijk bericht.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 28 april tweet een Nederlandstalige Twittergebruiker een video van een Franse nieuwsshow (hier gearchiveerd). In de video zien we een gesprek tussen een nieuwspresentator en een correspondent in Londen, Sophie Maisel. ‘Breaking news! Op de Franse televisie. Schandaal in het Verenigd Koninkrijk. Enorme pedo-ring die is neergehaald, omvat 76 politici, 43 artiesten en 35 journalisten. 100.000 kinderen betrokken’, schrijft de vrouw in het bijschrift. De tweet wordt 12.900 keer bekeken.

De video circuleert ook op Facebook en de alternatieve videowebsite Rumble (hier en hier gearchiveerd). Ook tal van Nederlandstalige Telegramkanalen delen de video. 

Klopt het dat er in het Verenigd Koninkrijk een grote pedofielennetwerk, waar artiesten en politici deel van uitmaakten, werd opgerold? En werd dat nieuws door andere media verzwegen?

In de video verwijst correspondente Maisel inderdaad naar een pedofilieschandaal in het Verenigd Koninkrijk. We horen haar het volgende zeggen: ‘(…) Maar er komen nog veel meer zaken aan de oppervlakte en de politie verzamelt nog steeds nieuwe klachten over deze 1433 verdachten. Heel precies zijn er 261 dood, maar er zijn ook nog 76 politici, 43 mensen uit de muziekindustrie, 135 mensen die bij TV, op de radio of in de filmindustrie werken en 7 in de sportwereld (…)’. Maisel verwijst ook naar Jimmy Savile, de voormalige Britse televisiepresentator die postuum beschuldigd werd van seksueel misbruik. Dat er 35 journalisten zouden betrokken zijn, vermeldt Maisel niet, evenmin als het aantal slachtoffers. 

Om de volledige context van het fragment te kennen, willen we de originele video vinden. Daarvoor maken we enkele screenshots van de video en laden die op bij Google Afbeeldingen. Dat levert niets op. Daarop surfen we naar YouTube en tikken ‘royaume uni scandale pédophile sophie maisel’ in. Als resultaat krijgen we het originele fragment te zien, dat op 21 mei 2015 door de Franse nieuwszender CNews werd gepost.

In het nieuwsfragment horen we de correspondent vertellen over de duizenden beschuldigingen van seksueel misbruik die de Britse politie ontving in de nasleep van de zaak-Jimmy Savile. Na zijn dood in oktober 2011 raakte bekend dat de Britse televisiepresentator zich jarenlang schuldig had gemaakt aan misbruik van honderden minderjarige meisjes. Dat leidde tot een lawine van meldingen van grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik door duizenden andere Britten. Niet alleen CNews bracht dit nieuws, ook De Standaard, De Morgen, Het Laatste Nieuws, de Nederlandse omroep NOS en de Nederlandse krant Trouw publiceerden erover. 

De klachten werden gebundeld in een onderzoek met de naam Operation Hydrant. In mei 2015 waren er al meer dan 1400 verdachten geïdentificeerd, onder wie 76 politici, 43 personen uit de muziekindustrie, 135 uit de televisie-, film- of radio-industrie en 7 uit de sportwereld. 261 van de verdachten waren reeds overleden. Over het aantal journalisten dat betrokken zou zijn wordt in de artikelen die we doornamen geen uitspraak gedaan. Ook over het aantal slachtoffers lezen we niets. In een artikel uit 2020, gepubliceerd door de Britse krant The Guardian, lezen we dat er sinds de start van het onderzoek zo’n 7000 verdachten zijn geïdentificeerd, met 11.346 klachten ingediend door 9343 slachtoffers. 4024 klachten eindigden in een veroordeling. Alle klachten betreffen seksueel misbruik. Sommige klachten gaan terug tot de jaren 1940. 

Twitter community note

Aan sommige tweets met het fragment werd een zogenaamde ‘Community Note’ toegevoegd. Twitter Community Notes zijn notities die op Twitter worden toegevoegd aan een tweet over een specifiek onderwerp. Ze bieden extra context en informatie over het onderwerp, zoals de geschiedenis ervan of actuele ontwikkelingen erover. Community Notes worden toegevoegd door een groep van gebruikers die Twitter zelf selecteert en die als experts worden beschouwd op het gebied van het onderwerp.

De Community Note die aan het fragment werd toegevoegd bevat een artikel van persagentschap Reuters, maar dat gaat over een ander pedofilieschandaal. In het artikel, gepubliceerd op 12 maart 2018, lezen we dat een groep pedofielen in Telford, Centraal-Engeland, de afgelopen vier decennia tot wel 1000 meisjes heeft misbruikt. Sommige waren slechts 11 jaar oud. De meisjes werden bij hun families weggehaald en gedrogeerd, mishandeld en verkracht. Naar aanleiding daarvan werd een onderzoek opgestart. Het finale rapport werd in juli 2022 gepresenteerd en kan op de website van de onderzoekscommissie geraadpleegd worden. De Community Note die aan de tweet werd toegevoegd klopt dus niet.