Factcheck: deze kaart toont niet alleen de ‘schepen die offshore op laden en lossen van goederen wachten’ voor de haven van Shanghai

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Een kaart op sociale media zou ‘schepen weergeven die momenteel offshore wachten om te worden geladen en gelost’ voor de haven van Shanghai. De Chinese miljoenenstad is momenteel in lockdown om het aantal coronabesmettingen in te dijken. De haven van Shanghai ondervindt daar inderdaad hinder van. Maar de kaart geeft een vertekend beeld. Ze bevat ook schepen die geen goederen moeten laden of lossen, zoals vissersboten, passagiersschepen en plezierjachten. Ook boeien staan op de kaart aangeduid.

Op 19 april post N-VA-politicus en De Standaard-columnist Joren Vermeersch volgend bericht op Twitter (hier gearchiveerd): ‘Waanzinnig dat de communistische bonzen in China net nu beslissen om de globale supply-shocks nog te verergeren met hun doldwaze omikronlockdown in Shanghai. Tenzij dat net de bedoeling erachter is uiteraard. Met medische argumenten kun je zo’n lockdown immers niet verklaren.’

Ter illustratie van zijn standpunt deelt hij een twitterbericht met ‘een kaart van de commerciële schepen die momenteel offshore wachten om te worden geladen en gelost van goederen’ voor de haven van Shanghai. Die kaart werd eerst gepost door Scott Gottlieb, een Amerikaanse dokter en bestuurslid van verschillende bedrijven in de medische sector, waaronder Pfizer.

De oorspronkelijke tweet van Gottlieb werd meer dan 10.000 keer gedeeld. Dezelfde kaart doet ook de ronde op Facebook.

De kaart toont een enorme wirwar van schepen die erg dicht bij elkaar lijken te liggen. Is dat te verklaren door de lockdown in Shanghai, waardoor schepen niet tijdig worden geladen en gelost?

We leggen de afbeelding voor aan Rae Baker, een onderzoekster gespecialiseerd in het monitoren van scheepvaart: ‘De kaart laat alle schepen in het gebied zien. Daardoor lijkt de dichtheid zo groot. Voor een correcte weergave zou je niet elk type van vaartuig op de kaart mogen aanduiden.’ Die analyse wordt ons bevestigd door scheepvaarthistoricus Loïc Guermeur.

De kaart blijkt een screenshot van de mobiele versie van de website Marine Traffic, die scheepsbewegingen in de hele wereld monitort. Van wanneer het screenshot juist dateert, konden we niet achterhalen.

We bezoeken de site zelf op 20 april. Wanneer we inzoomen op het gebied rond de haven van Shanghai, dan krijgen we een beeld dat op de kaart op Twitter lijkt: een verzameling van opeengepakte gekleurde puntjes die schepen voorstellen (links). Wanneer we echter alleen de cargo- en tankerschepen zichtbaar maken en onder andere boeien, vissersboten, passagiersboten en jachten niet zichtbaar maken op de kaart (midden), dan krijgen we een heel ander beeld van de situatie voor de haven van Shanghai, met in het rood de tankers en in het groen de vrachtschepen (rechts).

De Taiwanese krant Liberty Times schreef ook een artikel over de afbeelding. De krant kwam tot dezelfde conclusie: de reden voor de hoge dichtheid is dat vissersschepen, passagiersschepen, schepen van autoriteiten […] ook zijn opgenomen op de kaart.

Is er dan geen probleem in de haven van Shanghai, die als de grootste containerhaven ter wereld geldt? Toch wel. Volgens hetzelfde artikel zouden 300 schepen aan het wachten zijn door de strenge coronalockdown in de miljoenenstad. Er is dus wel degelijk een file van schepen die wachten voor ze hun lading kunnen lossen, zo schrijft ook Fortune. Hett cijfer van 300 schepen wordt gestaafd door data van het monitoringbedrijf VesselsValue.

Volgens het gespecialiseerde freightwaves.com leiden langere wachttijden voor vrachtschepen in de haven van Shanghai ‘(nog) niet tot chaos bij de wereldwijde bevoorradingslijnen’. Welk effect de langere wachttijden op termijn zullen hebben op de wereldhandel, is op dit moment nog onduidelijk.

Wanneer we contact opnemen met Joren Vermeersch en hem de conclusie van ons onderzoek voorleggen, reageert hij als volgt: ‘Gottlieb leek me een geloofwaardige bron over economisch nieuws, gelet op zijn bestuursmandaten en frequente tv-optredens. Maar blijkbaar kun je dus echt van niets zeker zijn.’ Vermeersch verwijderde daarna ook zijn twitterbericht.