Factcheck: deze foto heeft niets te maken met coronavaccins

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media wordt een meme gedeeld met daarop een voetballer die op het veld gereanimeerd wordt. Op de foto is een ironische aanmoediging geplaatst om je te laten vaccineren, ‘ook al betekent het je dood’. De foto toont echter geen voetballer die aan een coronavaccin is gestorven, het gaat om een stockfoto die van voor de coronacrisis dateert. Voor een verband tussen de overlijdens van bekende mensen en hun coronavaccinatie is bovendien nog nooit een bewijs geleverd.

Op 20 januari plaatst iemand onderstaande foto (hier gearchiveerd) in de publieke Facebookgroep ‘Coronavirus Memes’, die 16.500 leden telt.

Op de foto zien we een voetballer die op zijn rug op het veld ligt, terwijl iemand de speler lijkt te reanimeren. ‘Believe in covid vaccines. Even if it means you die’, luidt de tekst die op de foto is aangebracht. Onder de tekst bevindt zich een persiflage van het logo van het sportmerk Nike, waarbij de naam ‘Nike’ in ‘Spike’ is veranderd. Spike is een verwijzing naar zowel de sportschoen met metalen punten die voetballers dragen als naar het spike-eiwit van het coronavirus. ‘Just boost it’, staat er als baseline naast – een variatie op de bekende baseline ‘Just do it’ van Nike.

De foto wordt ook gedeeld door andere Facebookaccounts en in andere Facebookgroepen. Ook op Twitter wordt het beeld door verschillende gebruikers gepost (bijvoorbeeld hier en hier).

De tekst in de foto lijkt een verwijzing naar de op sociale media veelvuldig gedeelde claims over voetballers die plots zouden zijn overleden als gevolg van een coronavaccinatie. In geen van die gevallen kon echtereen link met een coronavaccin worden vastgesteld, zo blijkt onder meer uit factchecks van Knack, Reuters en PolitiFact.

Waar komt de foto vandaan?

We laden het beeld op in Google Afbeeldingen en vinden de foto onder meer terug bij een Facebookpost in het Arabisch. Google Translate leert ons dat de post gaat over de 30-jarige Algerijnse voetballer Sofiane Lokar. Die speelde voor de Algerijnse ploeg Mouloudia Saida, en overleed op 25 december 2021 plots na een hartaanval tijdens een match.

Maar we vinden de foto ook terug bij een artikel dat in de zomer van 2020 verscheen in een Indiase krant, over de dood van een 10-jarig voetballertje dat aan een hartaanval overleed.

Het oudste zoekresultaat dat Google Afbeeldingen oplevert, dateert uit 2017. De foto wordt gebruikt als illustratie bij een artikel van het Turkse persagentschap Anadolu Agency (AA) dat gaat over de dood van de 30-jarige voetballer Cheick Ismaël Tioté. De Ivoriaanse middenvelder, die ooit nog voor Anderlecht speelde, stond onder contract bij het Chinese Beijing Enterprises, zakte tijdens een training in elkaar en overleed in het ziekenhuis, waarschijnlijk aan de gevolgen van een hartaanval.

De man op de foto is echter niet Tioté. Groen is niet de kleur van Bejing Enterprises, en Tioté heeft een donkerder huidskleur dan de man op de foto.

Op de website van het Turkse persagentschap blijkt de foto later opnieuw te zijn gebruikt, in 2020, als illustratie bij een artikel over een Kameroense voetballer en andere spelers die eerder al de dood vonden op het veld. Deze keer staat onder de foto de vermelding ‘File Foto’ (stockfoto).

We laden de foto op in de Russische zoekmachine Yandex en vinden hem ook terug als illustratie bij een Indiaas artikel van april 2021 over cricketspelers die de dood vonden op het veld, en bij een Engelstalig blogartikel uit juni 2021 over voetballers die stierven aan hartklachten. Via Yandex vinden we de foto ook terug bij een artikel op een Turkse sportsite, dat net als het Turkse artikel dat we eerder aanhaalden, over de dood van Tioté gaat.

Stockfoto

We kunnen dus met zekerheid zeggen dat het beeld al sinds 2017 circuleert en dus niets met de coronavaccins te maken heeft. Waar en wanneer de foto precies is gemaakt, weten we niet, maar naar alle waarschijnlijkheid gaat het om een stockfoto, aangezien hij vaker wordt gebruikt bij artikels over voetballers die instorten of overlijden op het veld.

Aan de factcheckers van Reuters heeft de Wereldvoetbalbond in december 2021 nog bevestigd dat er sinds het begin van de coronapandemie geen verhoogd aantal gevallen van hartproblemen bij voetballers is vastgesteld. Een verband tussen overlijdens van bekende mensen en hun coronavaccinatie kon bovendien nog nooit worden bewezen.