Factcheck: cultuurparticipatie kan leerwinst opleveren maar die valt moeilijk in maanden uit te drukken

‘De Britse toolkit zegt dat leerlingen drie maanden sneller vooruitgaan als er op school aan cultuureducatie wordt gedaan’: dat stelde Pedro De Bruyckere in De Standaard. En het klopt, al is enige nuance nodig.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In De Standaard werd pedagoog Pedro De Bruyckere geïnterviewd over het nieuwe kenniscentrum Leerpunt. Hij verwijst er naar de toolkit van de Education Endowment Foundation (EEF), die vertaald zal worden naar de Vlaamse context. ‘De Britse toolkit zegt bijvoorbeeld dat leerlingen drie maanden sneller vooruitgaan als er op school aan cultuureducatie wordt gedaan in vergelijking met scholen die dat niet doen.’

Wanneer we De Bruyckere consulteren, legt hij uit dat de EEF telkens voor een evenwichtsoefening staat: ‘Enerzijds rigoureus onderzoek voeren, zoals deze meta-analyse over de mogelijke effecten van cultuureducatie. Anderzijds die informatie zo begrijpelijk mogelijk maken voor een breed publiek. Vandaar de keuze om de gemiddelde leerwinst uit te drukken in maanden. Verder wordt in de toolkit telkens meegegeven hoe sterk de evidentie is en hoeveel moeite het kost om een interventie toe te passen. Zo kunnen scholen en leerkrachten beter geïnformeerde keuzes maken.’

Op de website van het EEF lezen we dat de organisatie zich baseert op 80 studies over cultuurparticipatie in het onderwijs. Wanneer we hen benaderen, geven ze aan dat het uitdrukken van leerwinst in maanden een vereenvoudiging is die de gemiddelde effecten toegankelijk en vergelijkbaar moet maken voor leerkrachten.

Volgens onderwijsexpert Dirk Van Damme, voormalig topman bij de OESO, is de EEF zeker een verdienstelijke instelling. ‘Maar de conclusie over drie maanden leerwinst vind ik toch overtrokken, omdat het wetenschappelijke bewijs slechts middelmatig is. Er zijn bijvoorbeeld veel studies bij die wel een associatie aantonen, maar geen oorzakelijk verband. Met de OESO hebben we in 2013 een soortgelijke studie uitgevoerd, Art for Art’s Sake, en kwamen we tot de vaststelling dat er globaal genomen geen impact is van kunstzinnige vorming op cognitieve leerprestaties. Wat uiteraard niet wil zeggen dat cultuureducatie zinloos is.’

Professor Onderwijskunde Martin Valcke (UGent) geeft aan dat het onderzoek eerlijk is, omdat duidelijk wordt aangegeven dat de evidentie slechts matig is. ‘De 80 studies zijn opgezet in verschillende contexten, bij verschillende leeftijdsgroepen, leerkrachten, regio’s… Bovendien wordt in de conclusie aangegeven dat het rechtstreekse effect eerder klein is. Je kunt niet verwachten dat een nieuw initiatief in een Vlaamse context een vergelijkbaar effect zal hebben. Daarvoor spelen te veel andere variabelen mee: leraren (en hun opleiding/expertise), infrastructuur, materiële ondersteuning, ouders, thuisomgeving, enzovoort.’

Ook socioloog Mart Willekens (UGent) wil nuanceren. ‘In die 80 studies – die sterk variëren in kwaliteit – worden veel verschillende effecten gemeten, onder meer op taalontwikkeling, rekenen, creatief denken, enzovoort. Er is geen methodologische consensus over de vraag of het samenvoegen van zo’n diverse set aan effecten tot een samengesteld effect überhaupt wel mogelijk is. Dit vervolgens uitdrukken in maanden leerwinst is een pragmatische keuze om het bevattelijk te maken, maar dat moeten we ook weer heel genuanceerd bekijken.’