Factcheck: Covid-sterftecijfer ligt alleen bij mensen jonger dan 70 jaar op ‘zeer lage’ 0,05 procent

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op Facebook stelt plastisch chirurg Jeff Hoeyberghs dat de Wereldgezondheidsorganisatie ‘een covid-19-sterftepercentage van 0,05 procent bevestigt’. Complotdenkers zouden zo gelijk krijgen. Knack onderzocht zijn bron en het cijfer is uit zijn correcte context gehaald.

Op 18 november plaatst plastisch chirurg Jeff Hoeyberghs een bericht op Facebook: ‘Complotdenkers hadden gelijk: WHO bevestigt in bulletin zeer laag covid-19-sterftepercentage van 0,05%’. Het bericht wordt 75 keer gedeeld en 9200 mensen zien het op hun tijdlijn passeren.

De post heeft de vorm van een krantenkop, maar Hoeyberghs verwijst niet naar een bron of linkt niet naar een artikel. We zoeken zelf die bron door de tekst te googelen.

Zo komen we uit bij een artikel op de site jdreport.com. Die site zegt ‘de andere blik op het nieuws’ te bieden. Jdreport is ‘een platform voor complottheorieën’, volgens het academische onderzoek ‘Politiek en Sociale Media Manipulatie’ uit 2019 dat werd uitgevoerd op vraag van het Nederlandse ministerie van Binnenlandse Zaken. De post van Hoeyberghs blijkt een screenshot van een artikel op jdreport.com.

Het ‘sterftepercentage van 0,05%’ wordt in dat artikel genuanceerd. Het zou gaan om ‘het gemiddelde sterftepercentage onder bevestigde zieke mensen van covid-19 voor mensen onder de 70’. De grote groep sterfgevallen van mensen boven de 70 wordt dus buiten beschouwing gelaten.

In het artikel vinden we als bron voor dat percentage een link naar een rapport op de site van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Die studie bekijkt de infection fatality rate (IFR), het aantal doden in verhouding tot iedereen die de ziekte heeft gehad. Het rapport is inderdaad afkomstig van de WHO. We vinden het terug op een WHO-lijst met artikels die op 4 november gepubliceerd werden.

In een vorige factcheck verwees Knack al naar dat rapport dat 61 wetenschappelijke studies over de IFR van covid-19 vergeleek (toen was het nog niet peer-reviewed). ‘Dat rapport is an sich een lovenswaardige poging om de fataliteitsratio te berekenen, maar onderschat het aantal doden in vele gevallen’, zegt biostatisticus Joris Meys (UGent). ‘Voor België werd bijvoorbeeld een IFR van 1,1% berekend, terwijl diezelfde ratio in landen als India en Iran maar 0,1% zou zijn. De auteur van het rapport geeft trouwens zelf aan dat de 61 studies die werden vergeleken, sterk verschillen van opzet en kwaliteit, wat een heel vertekend beeld kan geven.’

We nemen contact op met de auteur van het rapport, epidemioloog John Ioannidis (Stanford). Hij bevestigt dat 0,05% een inschatting is van ‘de kans om te sterven aan covid-19 voor mensen jonger dan 70 in de hele wereld’. Het gaat dus niet over het globale sterftepercentage, hoewel dat wel zo lijkt in het bericht van Hoeyberghs.

Ioannidis: ‘0,05% is de mediaan van 51 locaties wereldwijd. Het risico lijkt dus zeer klein, maar mag niet geïnterpreteerd worden als een reden om geen maatregelen te nemen om besmettingen tegen te gaan. Zelfs in die groep van mensen die jonger zijn dan 70 jaar is er een kleine minderheid met meervoudige gezondheidsproblemen en zij hebben een veel hoger risico om te sterven. Voor gezonde kinderen, voor gezonde mensen van middelbare leeftijd en voor mensen zonder meervoudige gezondheidsproblemen is de kans om te sterven uitermate klein.’

Ioannidis benadrukt dat de kans om te sterven veel hoger is bij zeventigplussers. ‘In die groep zit het leeuwendeel van de sterfgevallen.’

De reden waarom hij die voor dit cijfer buiten beschouwing liet, is om landen beter te kunnen vergelijken: ‘De fataliteitsratio varieert sterk van regio tot regio, zeker als we alle leeftijdsgroepen meetellen. Verschillende landen hebben een verschillend aantal ouderen of mensen in woonzorgcentra. Door hen buiten beschouwing te laten, kunnen we beter vergelijken. Maar zelfs in de groep jonger dan zeventig jaar kan er een andere leeftijdsverdeling zijn, die zich ook weerspiegelt in de infection fatality rate (IFR). Zo heeft India in die groep een IFR van 0,03% en België een van 0,10%’.

In maart schatte de WHO de IFR voor covid-19 wereldwijd lager dan 3%. Op 4 augustus schatte de WHO de IFR op 0,6%. Al benadrukt de WHO ook telkens hoe moeilijk het percentage te berekenen valt: ‘Om de IFR accuraat te berekenen, moeten we een compleet zicht hebben op het aantal infecties en het aantal doden dat door de ziekte is veroorzaakt.’

We contacteren Jeff Hoeyberghs met de conclusie van deze factcheck. Zijn reactie: ‘Zoals ik steeds gezegd heb, is dit een georchestreerde hoax. Niets klopt: niet het virus, niet de pcr-testen, niet de antibody-testen, niet de antigen-testen, niet de diagnoses: het is de grootste en meest destructieve hoax ooit op de nietsvermoedende mensheid losgelaten. Het was enkel mogelijk door mediacorruptie mondiaal. Jullie, journalisten, zijn medeplichtig.’