Factcheck: ‘Bijna helft Fransen denkt dat immigratie een door “onze elites georganiseerd project is”‘

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

’48 procent van de Fransen denkt dat immigratie een door “onze elites georganiseerd project is met als doel de ene beschaving door de andere te vervangen.’ Dat lazen we onlangs in De Standaard. Maar klopt dat wel?

Bovenstaande claim lazen we in De Standaard bij een interview met de Franse denker Renaud Camus.

‘Camus muntte in 2010 de term “le grand remplacement”‘, stond er. ‘Volgens die theorie zouden niet nader gedefinieerde westerse elites op grote schaal niet-westerse immigranten (lees: zwarten en moslims) importeren. Het doel: de oorspronkelijke witte bevolking “vervangen” om zo de weg te effenen voor een geglobaliseerde orde zonder grenzen of natiestaten.’

‘In Frankrijk vond de theorie in een paar jaar tijd haar weg vanuit de uiterstrechtse underground naar de mainstream. Uit een enquête van het peilingbureau Ifop bleek eind 2017 dat 48 procent van de Fransen denkt dat immigratie een door “onze elites georganiseerd project is met als doel de ene beschaving door de andere te vervangen”.’

Klopt dat?

Het cijfer staat inderdaad in een peiling van Ifop uit 2017. Maar de 48 procent is een optelsom. ‘Aanduiden of u het helemaal eens, eerder eens, eerder oneens, of helemaal oneens bent’, was de vraag bij enkele stellingen over immigratie. ‘Het is een politiek project om de ene beschaving te vervangen door een andere dat opzettelijk is georganiseerd door onze politieke, intellectuele en media-elites en dat moet worden beëindigd door deze populaties terug te sturen naar waar ze vandaan komen’? Daarmee was 17 procent het ‘helemaal eens’ en 31 procent ‘eerder eens’, samen 48 procent.

Maar die ene stelling telt drie elementen, beklemtoont peilingexpert en hoogleraar politicologie Tom van der Meer (Universiteit van Amsterdam). Eén: politiek project om de ene beschaving door de andere te vervangen. Twee: opzettelijk georganiseerd door elites. En drie: we moeten dat project beëindigen door de populaties terug te sturen. ‘We weten niet hoe mensen deze vraag lezen’, zegt Van der Meer. ‘Wie eerder akkoord aanduidde, was dat misschien maar met een van de drie elementen. En omgekeerd: wie eerder niet akkoord aanduidde, was misschien wel akkoord met twee ervan maar niet met alle drie. “Geen mening” was bovendien geen optie. Dit is wat ik een flutpeiling noem.’

Ifop deed een jaar later een soortgelijke bevraging waarbij je wél ‘weet niet’ kon aankruisen. 16 procent deed dat bij de volgende stelling: ‘Immigratie wordt doelbewust georganiseerd door onze politieke, intellectuele en media-elites om de Europese bevolking uiteindelijk te vervangen door een immigrantenbevolking.’ Helemaal eens (10 procent) en eerder eens (15 procent) waren nu samen 25 procent. ‘Dat de percentages bij zo’n vergelijkbare stelling een jaar later zo sterk verschillen, is een aanwijzing dat de meting niet betrouwbaar is’, zegt Van der Meer.

Publicaties over het geloof in samenzweringstheorieën en interviews met andere academici doen concluderen dat de 48 procent in de claim een felle overschatting is. ‘In deze post truth-tijd heerst ongelooflijk veel scepsis’, zegt communicatiewetenschapper Stef Aupers (KU Leuven). ‘Maar scepsis – iets niet helemaal durven uit te sluiten – is echt iets anders dan “denken dat het zo ís”.’

Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.